Første (bok)halvår 2016

• Har lese elleve av tjue bøker i følgje Goodreads. Eigentleg er det berre ni nye bøker eg har lese, men eg la til lydbøkene Harry Potter og de vises sten og Harry Potter og fangen fra Azkaban for at det skulle sjå litt betre ut.
• Ferrante og Franzen har skrive dei beste bøkene eg har lese så langt i år. Napoli-kvartetten er kanskje den serien (utanom Harry Potter) som eg har likt best så lenge eg har lese. Eg skreiv bokmelding av Historia om det nye namnet her på bloggen tidlegare. No las eg den tredje boka i serien, Dei som flyktar og dei som blir. Franzens bok, Renhet, skreiv eg faktisk bokmelding i frå tidlegare denne veka.
• Eg eig alle bøkene eg har lese i år sjølv bortsett frå lydbøkene. Eg trur det er eit teikn på at eg har kjøpt for mange bøker i år eller lese for få.
• Eg har starta på fleire romanar som eg ikkje har fullført, som til dømes Dobbeltliv av S. J. Watson, Boka om Baltimore-familien av Joël Dicker, Krigen har intet kvinnelig ansikt av Svetlana Aleksijevitsj og ei bok om økonomi og sosial ulikskap på engelsk. Men ingen av dei er skikkeleg dårlege. Eg har berre ikkje fullført. Faktisk har eg endå til gode å lese eller byrje på ei skikkeleg dårleg bok i 2016.
• Akkurat no les eg Offer uten ansikt av Stefan Ahnhem. Veldig lang krim, men ganske god trur eg. Men eg må vente med å konkludere til eg har lese ferdig. Somme gonger kjem det eit skikkeleg antiklimaks i slutten av kriminalromanar.
• Eg lånte nettopp bøker på biblioteket på Nærbø igjen: Alle dør alene av Hans Fallada, De håpefulle av Nicolai Houm og Tyskland stiger frem av Stein Inge Jørgensen
• (Eg har sett ei ny bok inn i bokhylla. Career of Evil av Robert Galbraith (pseudonym for J. K. Rowling), men den er ein halv centimeter kortare enn The Cuckoo’s Calling og The Silkworm av same forfattar. Ein halv centimeter frå perfekt til «krise».)

Ferrante, Elena (pseudonym): «Historia om det nye namnet» (Samlaget 2015)

Å skrive ei ny bokmelding etter ein veldig lang pause er vanskelegare enn å køyre bil etter ein lang pause. Det har eg erfart no. I alle fall nøler du mykje meir. Å køyre bil er ikkje så tiltak. Før eg skreiv denne bokmldinga såg eg på ein dokumentar med Tom Felton som undersøkte kvifor nokre blir superfans av kjendisar og jaktar på autografar. Ganske bra dokumentar faktisk, det må eg seie.

Når eg først er inne på denne dokumentare og superfans: Om nokon skulle vite kven Elena Ferrante eigentleg er burde de ikkje seie det til meg. Personen bak Napoli-kvartetten hadde blitt dynga ned med brev frå ein nordmann med rar døgnrytme etter alt for mykje nattlesing. Då første bok i Napoli-kvartetten havna i postkassa mi i byrjinga av 2014 vart eg kanskje litt irritert over at det var endå eit forlag der ute som ikkje klarte å sende epost og spørje på førehand.

Heldigvis vart eg overtalt til å lese boka, og heldigvis var Samlaget snille nok til å sende meg Historia om det nye namnet (bok II), sjølv om eg ikkje skreiv eitt ord om den første.

Kvifor er Historia om det nye namnet bra? Det er vel spørsmålet eg skal prøve å svare på i innlegget. Problemet er berre at eg slit med å svare. Til vanleg kan eg bruke mange litt avanserte ord som eg håpar eg sjølv forstår og snakke om plott og stereotypiske karakterar og skrivemåte. Napolikvartetten gjer at eg kjem til kort, fordi det er så vanskeleg å forklare kvifor ein roman om oppveksten til ei heilt enkel jente frå Napoli skal vere så veldig fengande. Les du bakpå kan du få assosiasjonar til Lucinda Riley og Kate Morton. Eg tenkte at no hadde det kome endå ei slik boka då eg las bakpå den første. Berre på nynorsk sjølvsagt.

Alle har vel hatt den kjensla av at dei synst noko er heilt enormt bra, og så skal dei tilrå det vidare, men får liksom ikkje forklart kvifor. Og dermed blir den personen me tilrår dette for litt avventande og vil ikkje oppleve dette heilt spesielle. Somme gonger kan det vere bra at dei held seg borte, som når eg prøver å tilrå humorserien Jæren Rundt til folk som ikkje kjem frå Jæren og ikkje forstår humoren. Andre gonger, som når eg skal forklare kvifor Berlin er den hovudstaden eg liker best i Europa, blir eg nesten frustrert over at folk ikkje forstår. 

Eg skal prøve å auke forståinga for kvifor alle oppegåande personar som har fullført ungdomsskulen bør lese Napoli-kvatetten og kvifor dei bør lese den andre boka.

Generelt gjennomgåande i begge romanane er det enormt mykje vekt på relasjonar, og då er det ikkje berre forelsking og kjærleik og kliss og klass, men rett og slett relasjonar mellom familiemedlemmar, mellom vener og veninner og ikkje minst mellom familiar. Romanene fortel om spenningar, usemje og korrupsjon, men den fortel òg om tette band og viljestyrke. Midt oppi alt står hovudpersonen Elena Greco som òg blir kalla Veslelena og Lenú. Det er ho som fortel historia. Dette fører òg til at den relasjonen det handlar mest om er relasjonen hennar til Raffaella Cerullo som alle i bydelen kallar Lina og som Lenú kallar Lila. Relasjonen mellom Lenú og Lila vekslar mellom å vere veldig sterk i periodar, medan andre gonger kan det knapt kallast for ein relasjon.

Det er her heile forteljinga har ein stor styrke. Lenú veit aldri kor ho har Lila. Plutseleg er dei bestevener, og plutseleg er dei nesten fiendar. Det vekslar raskt. Akkurat som at Lenú heile tida er usikker på alt rundt Lila er lesaren òg det. Me får delta i relasjonen og er sjølv redde for kva Lila kan få seg til å seie og gjere. Andre gonger er med imponerte tilskodarar til kva Lila får til og korleis ho oppfører seg. Veremåten til Lila vekslar i takt med forteljinga og humøret til Lenú, og sjølvsagt vekslar det i takt med kjenslene til lesaren. Du kan ikkje føreseie noko  slik som i mange andre bøker, og det er noko av magien. Det som skjer har utfall på ein måte du ikkje kan tenkje deg til.

Samstundes har du miljøet i bydelen. Det er heilt utruleg mange karakterar, og difor hjelper oversikten i starten av romanen med å sortere litt. Familien Peluso, familien Cerullo, familien Greco, familien Caracci, familien Cappuccio, familien Sarratore, familien Scanno, familien Solara og familien Spagnuolo. Desse er det best du held styr på. For kvar familie er ca. to barn å halde styr på som Lenú fortel om, med nokre få unntak. Når alle desse barna i tillegg byrjar å gifte og forlove seg med kvarandre blir det endå meir avansert, men ein kjem inni det, og midt oppi alt handlar det om relasjonane mellom desse familiane. Kaoset lesaren føler på reflekterer litt av kaoset i bydelen.

(OBS! Spoilarar frå no av)

Når andre bok, Historia om det nye namnet, byrjar, er bryllaupet til Raffaella Cerullo (Lila) og Stefano Caracci akkurat ferdig. Stefano Caracci er sonen til avdøde Don Achille Caracci som tidlegare skremte heile bydelen. Utan å nenmne for mykje er ikkje slutten på første roman lukkeleg, og andre roman startar på same måte. Ekteskapet mellom Lila og Stefano får ein vanskeleg start. Etter ei lukkeleg forlovingstid er mykje endra. For det første er det stadig eit spørsmål om kor tid Lila skal få barn, noko ho eigentleg ikkje vil ha. For det andre er Stefano valdeleg mot Lila. Det i seg sjølv var ikkje veldig uvanleg på den tida vart det forklart i bøkene. Det var heller normalt, men reaksjonane til Lila på kva som skjer gjer at det er vanskeleg å sjå korleis det går. For det tredje har Stefano og broren til Lila, Rino, inngått ein handelsavtale med Solara-brødrene som Lila ikkje kan fordra. På toppen av alt er Rino forlova med systera til Stefano og svigerinna til Lila, Pinuccia Caracci. Men dette er berre omstenda til Lila, som Lenú i byrjinga av boka ikkje oppsøker så mykje.

Sjølv er ho saman med Antonio Capuccio som ho eigentleg ikkje er forelska i. Ho liker spenninga ved det, men ikkje så mykje meir. I tillegg kontrolerer Antonio stadig at ho ikkje er saman med Nino Saratorre, den tidlegare naboen og sonen til Donato Saratorre som var elskaren til Antonios mor. Ja, dette er avansert, så de får sjå om de heng med i svingane. Endå meir komplisert blir det av at Antonio har rett i at Lenú er forelska i Nino, men Nino har allereie kjærast, og ho er dottera til Lenús lærar.

Alt i alt startar boka kaotisk, like kaotisk som det høyres ut som. Det kan verke som eit trøytande kjærleiksdrama, men språket er så godt at det er meir enn det. I tillegg kjem skulegangen til Lenú. Skal ho halde fram med å gå på skulen og satse der, eller skal ho gjere det ein ventar av folk som kjem frå bydelen hennar: Gifte seg med ein av gutane i nabolaget og jobbe i ei lokal bedrift? Spenninga aukar yttarlegare når Lenú blir med Lila, Stefano, Rino, Pinuzzia og mor til Lila og Rino, Nunzia, til øya Ischia. Her møter dei Nino Saratorre noko som utgjer vendepunktet i heile historia, men kanskje ikkje slik ein skulle tru.

Når eg skriv hendinga ned og skriv om boka, forstår eg kor platt det høyres ut, kjedeleg det høyres ut. Eg trur det er fordi berre dei som set seg ned og les Napoli-kvartetten kan forstå magien bak. Nokre seier at dei las dei første femti sidene i den første boka, men at det ikkje fenga og difor las dei ikkje vidare. Eg kan vere samd i at dei første femti sidene ikkje dei beste. Det gjekk litt trått for meg òg då, og eg tenkte: «Er det DETTE alle har snakka om?» Men så les du dei femti neste, og så les du dei hundre neste på same tida som du las femti og plutseleg er du heilt inni historia og miljøet. Det er som når du møter ein ny person. Det er kanskje ikkje heilt klikk i byrjinga og du tenkjer: «Nei, dette blir nok ikkje så mykje meir enn at me har felles kjente». Men så oppdager du nye sider ved personen og blir kjent med han eller henne, og plutseleg kan du ikkje sjå føre deg livet utan.

Eg jobbar på bokhandel, og noko mange er skeptiske til ved bøkene er målforma. «Åja, er den på nynorsk. Då trur eg at eg droppar det. Har du noko liknande på bokmål?» Nei, eg har ikkje noko liknande på bokmål, og i tillegg er nynorsken så «enkel» at det er heilt forståeleg for alle. Om du ikkje forstår nynorsken i Ferrantes bøker kan du ikkje norsk. Det er fleire eg har høyrt seie at dei eigentleg synst nynorsk er vanskeleg å lese, men når dei les Napoli-kvartetten gløymer dei kva målform det er skrive på. Det er slik det skal vere! Å seie at nynorsken er «enkel» er likevel vanskeleg for meg, for bøkene er skrivne på nynorsk slik nynorsk skal vere: Like uanstrengt som bokmål.

Eg gler meg til Dei som flyktar og dei som blir igjen kjem ut i mars, samstundes som eg gruar meg til å vere over halvvegs i denne serien. Det blir trist å seie farvel til karakterane. Eg håpar berre eg kan ta farvel med dei og vite at dei er lukkelege, men det er ikkje sikkert.

Eksemplaret av Historia om det nye namnet har eg fått av Det Norske Samlaget.

Kreta – del ein av ein om ein fin tur

Heihei! Håpar alle har ein fin sommar. Mange har vel så vidt fått byrja ferien sin medan eg har vore på ei utandlandsreise og ein festival allereie. Det eg eigentleg tenkte var å skrive eit innlegg om utanlandsreisa. Denne sommaren var det Kreta som stod for tur. Det er vel litt klisjé å legge ut bilete og fortelje om kor me har vore og kva som var kjekt og ikkje fullt så kjekt og så vidare. Derfor har eg tenkt å gjere det. Det enklaste er ofte det beste. Men på slutten må eg legge inn litt ekstra. Du tenkte kanskje: «Kreta, er ikkje det i Hellas?». Ti poeng til dine geografikunnskaper, og endå ti poeng om du tenkte på eurokrisa. Me såg svært lite til den, men eg kan jo fortelje om det litle me såg og opplevde rundt dette. Elles tek eg det berre systematisk nedover.

Turen – Som sagt, turen gjekk til Kreta. Eg har ikkje noko tal på turistar til dei greske øyene, men denne er nok den mest populære. Dei fleste norske turistane kjenner til vestkysten av Øya kor Chania ligg. Det er her det går flest charter-turar til. Me tenkte: «Kvifor ikkje gjere det vanskeleg å reise til austkysten med tre fly, to mellomlandingar og berre gjere noko ingen andre gjer?» Neidå, ikkje akkurat det, men me har sett litt på det, og austkysten er nok den sida av øya kor det er mest å gjere utanom å sole seg på stranda og vere på hotellet. På austkysten av Kreta er det litt meir å finne på. Blant anna er det kot veg for å besøke Spinalonga som Victoria Hislop skriv om i Øya. Me reiste til Heraklion flyplass via København og Athen.

Hotellet – Me budde på eit hotell kalla Candia Park Village. Det låg ca. ein time frå flyplassen i Heraklion og fire kilometer frå næraste by, Agios Nikolaos. Det vart utforma som ein gresk landsby – litt Kardemommeby-preg – og på området var det ein restaurant, ein taverna, ein supermarknad, ein butikk, ein bar, ein kaffibar, basseng og eit meget kult klokketårn. Hotellet låg rett ved havet og hadde ei eiga strand for gjester. Sidan hotellet var bygga opp som ein liten by, hadde gatene namn etter greske øyer. Me budde til dømes i gata Patmos.

Agios Nikolaos – Agios Nikolaos var den byen som låg nærast hotellet. Sentrum var berre fire kilometer i frå, og det gjekk både buss og taxi inn til sentrum. Heilt ærleg var det ikkje veldig mykje å sjå. Det var mogleg å gå langs hamna, sette seg ned og ta ein is. I tillegg var det ei gågate med fleire turistbutikkar og eit fiskespa. Fiskespa er tilrådd. Det kitla heilt forferdeleg i byrjinga, men var veldig deilig etterpå. Utvalt i butikkane varierte veldig. I nokre var det handlaga treverk. I andre var det heilt vanlege turistvarer, som til dømes tskjorter, vesker, sekkar, hattar, sko og billege piratkopiar av selfiestenger og andre elektroniske dupedittar.

Turen til Spinalonga – Me klarte å kome oss med ein tur med Apollo, sjølv om me ikkje reiste med Apollo. Det var veldig greitt, for då betalte me for båttur med mat og guida tur på øya. På veg bort stoppa me ved ei øy og bada i havet før me reiste vidare. Den stemninga som var på Spinalonga var heilt spesiell. Det er mange hundre år med historie, ikkje berre om dei spedalske, men òg om venetianarane og tyrkarane. Og det er spor i frå alt! Guiden sa noko som eg beit meg merke i, og det var at det beste for dei spedalske kanskje var å berre vere ute på øya. Der kunne dei leve normalt utan fare for å smitte nokon. Mange gifta seg og fekk barn til og med, og fleire døydde av alderdom heller enn sjukdommen. Samstundes er det noko som skrik inni meg at det er urettferdig å isolere menneske berre fordi dei er sjuke. Det er på mange måtar ei nedgradering av menneskeverdet. Eg tilrår alle som er på Kreta å reise til Spinalonga. Det er utruleg spesielt.

Turen til Kritsa – Kritsa er ein lite småby ca. 15 minutt frå Agios Nikolaos med buss. Me køyrte med taxi frå hotellet etter at taxisjåføren overtalte oss til at det ikkje var mykje dyrare enn å ta taxi til Agios Nikolaos og buss derifrå. Taxituren skulle bli veldig inbringande fann me ut etterkvart, noko eg kjem tilbake til. Sjølve byen Kritsa er mest kjent for handverk som til dømes dukar, tre og andre handlaga saker. i tillegg selte dei masse olivenolje, smykker, øyredobbar og hårpynt. Hovudsakleg var det damer som stod og selte. Me var der tidleg på morgonen sidan me hadde høyrt at det var færre turistar på den tida enn midt på dagen. Det var i alle fall få andre der då me kom til småbyen. Butikkane låg bortigjennom i ei heilt passe lang gate med lite trafikk. Eg trur me gjorde lurt i gå igjennom heile gata først og heller stikke innom etterpå. Nokre britar me såg storhandla i første butikk og vart mast på i nesten samtlege butikkar etterpå. Me handla òg mykje i same butikk, men me hadde ein oversikt. Nokre av damene vart litt sure då me ikkje ville handle, og ei herma til og med etter oss. Uansett var det ein koseleg tur, og dei hadde ein veldig ok restaurant der med god is.

Krisa – Me reiste ned før alt starta skikkeleg. Me var klar over situasjonen og ein mogleg Grexit, og fristen for å betale låna til ECB og IMF var den dagen me reiste heim. Likevel merka me lite til det. Men tilbake til taxi-turen til Kritsa som eg nemnte. Det var same dagen eller dagen etter at statsminister Alexis Tsipras offentleggjorde at det skulle vere folkavstemming om krava EU hadde til Hellas. Taxi-sjåføren var opprørt, men tydeleg engasjert. «Tyskland har starta to verdskrigar før. No vil dei starte ein økonomisk krig. Okay?» Han fortalte at grekarane jobba, betalte skatt og alt gjekk til å betale ned låna og tilfredsstille EU. Sjølv hadde han ikkje hatt ferie meir enn tre dagar i strekk i heile arbeidslivet sitt og var frustrert over at alt slite førte til veldig lite. «I folkeavstemminga skal me seie eit rungande nei til Tyskland, akkurat som då me sa nei i 1940.» Han fortalte at for han var det det same om venstresida eller høgresida styrte berre dei sa nei til det EU ville. «På byrjinga av 2000-talet berre innførte regjeringa Euro, utan å spørre oss. Me hadde ikkje noko me skulle ha sagt. No vil me seie i frå. Okay?» Han fortalte vidare at det var mykje mindre turisme enn vanleg. I følgje han åtvara tyske og franske aviser mot å reise til Hellas. Òg i Kritsa merka me at det var få folk, og ei av kinnene sa gjentekne gonger: «It’s crises. It’s crises». Det er forståeleg at dei er frustrerte. Dei føler at det er dei som får svi for alt som skjer. Europeisk storpolitikk rammar fort mange, til og med dei enkelte personar på Kreta. Dei merkar at uansett kva dei gjer får dei lite igjen for det. Når til og med turismen på sommaren sviktar har det mykje å seie for den lokale befolkninga. Eg synst det er vanskeleg å ta eit standpunkt i denne saka, fordi det er så utruleg masse. Skal tyskarane stadig betale meir for at Hellas skal kunne overleve? Skal litt av gjeldast slettast for at den greske befolkninga skal få det betre? Økonomen Thomas Piketty føreslo å kute 55% av gjelda slik blant anna Hellas gjorde for Tyskland etter andre verdskrig. Skal dei godta litt verre pensjonsordningar og at pensjonsalderen blir heva til 67 år innan 2022? Eg synst det høyres rimeleg ut, men det er vanskeleg å ta frå nokon eit gode dei allereie har.

Noko av det eg kanskje synst var verst med heile reisa var å vite at medan eg låg og koste meg i Middelhavet, er det fleire tysen som har drukna der berre i år. Sommaren er høgsesong for flyktningar å reise over, og særleg folk frå Syria og Eritrea bruker denne måten for å komme inn i Europa. Medan andre kjempar langt ute på havet i små båtar ligg eg i bikini og solar meg ved same hav og nyter varmen. Eg tenkte på det medan eg var der. Og eg tenkte òg på at alt henger saman med alt.  Mange er redde for at flyktningane skal kome til Hellas og ta jobbane i frå innbyggjarane. Dette skrekkscenarioet gjer at fleire vender seg til det fascistiske partiet Gyldent Daggry. Dette veit eg ikkje om gjaldt taxi-sjåføren me sat på med. Då me sa: «Det kjem mange flyktningar til Hellas» var det einaste han sa: «Yes.»

Ærast den som ærast bør!

 

Ravatn har blant anna blitt tildelt P2-Lytternes Romanpris 2014 og Ungdommens Kritikerpris 2014 for bok «Fugletribunalet» som kom ut i 2013. Ho er òg nominert til bokbloggarprisen.

 

Når ein går inn på ein bokhandel, kan ein sjå fleire romanar med enten «Nominert til…»- eller «Vinner av…»-pris på sida av kvarandre. Om det ikkje er ein norsk er det gjerne Glassnøkkelen, Nordisk Råds Litteraturpris eller ein annan internasjonal pris. No er det ingen tvil om at det er meir prestisje i å vinne ein nordisk eller internasjonal pris enn ein norsk pris, men det er så mange. I Noreg deler me ut for ALT, og ALLE vil ha sin eigen pris. Forlaga, bokhandlane, ungdommane, bokhandlarar og ikkje minst bokbloggarar. Ei av mine første invendingar då eg høyrte om bokbloggarprisen var: Har me ikkje nok prisar då? Ein ser òg at nokre prisar får meir fokus enn andre, som til dømes at Rivertonprisen får meir merksemd enn Amboltprisen*.  Media vel sine prisar dei vil fokusere på, og det er ikkje få, men så er det nokre som druknar i mengda.

Jo Nesbø har igjen blitt nominert til Riverton-prisen, denne gongen for Harry Hole-romanen «Politi»

Både Noreg og Storbritannia har haugevis av prisar. Hadde det kanskje ikkje vore meir gjevt å vinne ein pris? Rivertonprisen er ikkje veldig prestisjefull, og det synes eg at eg kan seie utan å få krimelskarar på nakken. Jo Nesbø er igjen nominert til å få revolvaren utdelt no i 2014, og det er sikkert gøy, men har neppe noko å seie for forfattarskapen hans om han vinn den. Han har berre X antal ulike prisar frå før for bøkene sine. Noko anna som er trist er at det ikkje alltid er kvalitetssterke bøker heller som vinn, men rett og slett «rørande», «medrivande» og «hjarteskjærande». Ofte kan ein sjå at det er dei mest overforklarande og enkle bøkene som vinn, dei ein ikkje må bruke meir enn 1% av hjernen for å forstå. Eg tenkjer at det å vinne ein norsk litteraturpris i dag er akkurat som å vinne verdscupen i langrenn, men vite at nokre andre i landet òg har gjort det. No går ikkje det an, men det er likevel same konsept. Ein vinn noko og veit at andre òg vinn noko liknande.

Mange forfattarar er glade for å bli nominert til ein litteraturpris, det er det ikkje tvil om, og for nokre betyr det ein del for karrieren òg. Likevel er det skilnad på å vite at «eg er ein av fem som har blitt nominert til ein pris» enn «eg er ein av fem som har nominert til ein av ca. seksti prisar». Eg håpar at litteratur-Noreg vil sjå problemstillinga og etterkvart slå saman prisar som liknar kvarandre. Ungdommens Kritikerpris trur eg er viktig, for den gir ei konstruktiv tilbakemelding til bøker for vaksne, men ser ein på mange prisar kan ein sjå at dei liknar kvarandre og likså godt kunne vore slått saman. Ein av grunnane til at det er sjeldan eg skriv om prisar er rett og slett at det er så mange at eg føler nesten «alle» er nominert eller har vunne noko.

Eg er positivt overraska over nominasjonane til Bokbloggerprisen. Det verker som om dei fleste bøkene er av god kvalitet, men kva med neste år og året etterpå der? Kva viss det plutseleg blir heilt hjernedøde romanar ein nominerer, slik som mange andre gjer til forskjellige prisar? Kva er då vitsen med prisen? Eg skal innrømme det: Eg er ikkje overbegeistra for at ein får ein pris her og ein der. De har nok allereie forstått det, og eg kjenner på veldig blanda kjensler angåande Bokbloggerprisen. Mange forfattarar fortener prisar, men

Dette skreiv Aftenposten 2011 om saka:

 Litteraturprisene mister noe av funksjonene. De skulle skaffe fokus på bøker. Nå blir det en hyggelig påskjønnelse for forfatteren. Men markedsføringsaspektet blir redusert. Bortsett fra for noen av de sentrale bokprisene, blir det liten eller ingen oppmerksomhet.

Til slutt, veldig hyggjeleg om nokon er usamde med meg. Dette er kanskje eit tema mange har meiningar om, og det er berre å leggje igjen noko om det i kommentarfeltet. No håpar eg på meir sol i mars og at våren skal komme for alvor. Det er fire veker til påske, og innan den tid har eg nok lese endå fleire kriminalromanar, som nettopp er vårsjangeren. Viss nokon skulle lure, skal eg heller ikkje drive med listelesing av dei Riverton-nominerte.

Uansett, ærast den som ærast bør! Alle kan ikkje få prisar.

*Amboltprisen er ein pris på 10.000 kroner til ein person som er med på å gjere Olav H. Hauges dikting kjent. Kjelda mi er Wikipedia, og eg klandrar ingen for å ikkje vite det.  Eg kan heller ikkje seie at eg klandrar media for å ikkje fokusere på det…

Bokblogg – ikkje rosablogg

Som dei fleste som har vore innpå denne bloggen forstår er det ein bokblogg og ikkje ein rosablogg om kvardagens små og irriterande problem. Likevel kan ein ikkje unngå at privatlivet går litt utover tida ein bruker på ein blogg. Det er ikkje til å kome frå, og skjer det meir rundt deg privat, er det vanskeleg å halde fokuset på bloggen like mykje som før, og òg på lesinga. No har det ikkje skjedd noko heilt forferdeleg tragisk privat (heldigvis). Det rett og slett berre tida som ikkje strekker heilt til, og eg har ikkje fått lese så mykje i januar som eg ville. Mykje av det har med politikk og gjere. For alle som lurer på kva eg meiner med det, kan dei lese innlegget mitt frå 2013 om mitt «politiske liv». Kan jo sånn i slengen nemne at eg møtte mitt store  førebilete i går i politisk samanheng, nemleg Marte Wexelsen Goksøyr, ei fantastisk dame og heilt klart ein gledesspreiar.

Til helga blir det heller ikkje mykje tid til bøker, men eg har førebudd meg. Eg skal bort og drive med andre ting enn lesing, men eg har digibøker og digiplayer eg kan bruke på reisa, og dermed får eg jo med meg litt skjønnlitteratur òg. For alle som trudde dette skulle vere eit veldig kritisk innlegg mot rosabloggarane, eventuelt eit innlegg med samanlikning av bokbloggarar og rosabloggarar, unnskyld, det var ikkje det. Det var berre ei lita oppdatering, for å seie at eg framleis lever, men at det går litt treigt med blogging og lesing. I tillegg har eg justert lesemålet mitt til 35 bøker i 2014, rett og slett berre for å ha rom til å kunne drive på med meir politikk. Det er veldig godt mogleg at eg les fleire bøker enn 35, har jo heiel sommarferien på meg, og vinterferien, og påskeferien. Likevel, mykje politikk, mykje skule og snart køyretimar, det tek si tid, i tillegg til andre fritidsaktivitetar.

Håpar alle får ei fantastisk helg!

Sjanger

Noko av det eg hugsar me gjorde dei første åra på skulen var å lage små forteljingar. Brette saman eitt eller to A4 ark og skrive på dei, for så å lage ei fin framsida på eit fargeark. Forteljinga kunne handle om det meste, og me kunne berre sette oss ned og skrive for hand, noko me dikta opp. Eg hadde allereie då skrive eit par forteljingar, som var veldig inspirert av visse eventyr, og med stort sannsyn ville eg ha blitt anklaga for plagiat hadde eg vore litt eldre og dei vart offentleggjort. Første klasse var det trinnet då eg verkeleg prøvde å dikte opp noko og leika med fantasien. Veldig mange historier handla om jenter som hadde fødsesldag og fekk alt frå hest til katt frå familien, og helst begge deler. Dei handla om Postmenn, jenter på min eigen alder og klassekameratar. I tredje klasse gjekk eg faktisk så langt at eg laga dikt om folk frå klassen. Ikkje i den forstand at eg skreiv stygt om dei, men eg fann to og to personar som byrja på same bokstav og gjorde dei om til alt frå sko til appelsinar. Morosamt når eg tenkjer tilbake på det, og for så vidt lærerikt òg. Likevel reagerer eg litt på korleis ein blir opplært i sjanger på barneskulen, og no tenkjer eg ikkje på små forteljingar på fire sider frå første klasse. No tenkjer eg på det ein lærer om sakprosa og skjønnlitteratur.

Eg hugsar ikkje kva klassetrinn med lærte om skilnaden på skjønnlitteratur og sakprosa, og kor tid me gjekk frå og skrive forteljingar til å skrive fagtekstar. Eg vil tenkje at det var i fjerde eller femte. Då lærte me at sakprosa er fakta og skjønnlitteratur er fiksjon. Fiksjon er opptikta forteljingar som folk har skrive ned. Skjønnlitteratur er ikkje sant, medan sakprosa er fakta som ein kan lese for å lære noko. Rett og slett veldig svart kvitt. Ein skal ikkje lære alt om sjangrar i femte klasse, men eg skulle ynskje at lærarar allereie då kunne ha byrja å vere litt meir nyanserte og fortelje litt meir. Det var laga eit veldig tydeleg skilje. Då me skulle skrive saktekstar, eller faktatekstar var det to ting som var viktige for lærarane at me gjorde:

• Det skal vere fakta som du finn i ei påliteleg kjelde!
• Du skal ikkje bruke eg-person!

Dette er greit nok. Ein fagtekst/saktekst/fagartikkel skal ikkje vere oppdikta. Det trur eg me alle kan vere einige om. Likevel var det ingen som verkeleg gav oss alle fakta om denne teksten. Det var ingen som sa korleis ein kunne laga ein interessant tekst. Eg lærte meg aldri at ei problemstilling kunne vere lurt for å snevre inn temaet før eg gjekk i tiande klasse. Før det skreiv eg berre ned litt fakta. Teksten min om Claude Monet var direkte keisam. I staden for å finne ut noko meir om ein del av livet hans eller om nokre måleria hans, tok eg alt på overflata. Ein av grunnane for å lage ei problemstilling er for å kunne snevre inn temaet litt og heller grav litt djupare i ein del av temaet enn å berre skrape av på overflata. I teksten om Claude Monet tok eg med litt om alt. Seinare har eg funne ut at for å gjere ein fagtekst interessant skal det vere «alt om litt». Ein fagtekst skal kunne stille spørsmål for så og svare på desse seinare. Ein fagtekst skal ha eit like fargerikt språk som skjønnlitteratur, men likevel fagleg. Ein fagtekst trenger ikkje berre å innehalde fakta, men det skal heller ikkje vere oppdikta.

På den andre sida er skjønnlitteraturen, den eg skriv om her på bloggen. På barneskulen lærer ein at skjønnlitteratur er oppdikta, noko dei òg følgjer opp ungdomsskulen. Stakkar elevar, me kan ikkje lære dei for myke på ein gong. Her skal ein ikkje gjere det vanskeleg i det heile. Saka med skjønnlitteratur er at det er givande. Ein kan bruke det i fagtekstar for å få svar på aktuelle problemstillingar, og det er aktuelt å trekke fram fiktive bøker for å gi eit inntrykk av korleis noko kan ha vore for enkeltpersonar. Eg brukte til dømes Barnepiken av Kathryn Stockett for å skrive om temaet rassisme og mobbing. Veldig mange romanar tek utgangspunkt i faktiske historiske hendingar og lagar ei fiktiv historie ut frå det. Difor kan skjønnlitteratur brukast som ei kjelde i ein fagtekst, sjølvsagt med eit kritisk blikk på hendingar og karakterar. I tillegg finst det langt fleire faktiske trekk ved skjønnlitteratur. Dei siste åra har ei rekke bøker under samfunnskritikk blitt populære. Gjennom fiktive karakterar og hendingar, men likevel med aktualitet har forfattarar sett lys på nokre av problema i samfunnet i dag. Det er ikkje ein ny sjanger på den måten at det har kome det siste tiåret, men stadig fleire vel å setje lys på til dømes klimakrisa, moderne slaveri, fattigdom og andre problemstillingar ved hjelp av skjønnlitteratur.

Når det gjelder litteratur i skulen burde lærar ha eit meir nyansert syn på ting. Dei burde lære seg at elevar blir meir forvirra seinare om dei framtiller det svart kvitt frå byrjinga av. Kvifor ikkje stole på at elevar forstår og gi dei det sanne biletet av litteraturen? Her er det glidande overganger, og særleg essay og kåseri er veldig midt i mellom. Eg skulle så ynskje at eg hadde lært om problemstilling, samfunnskritisk litteratur og skjønnlitterære kjelder mykje før eg gjorde.

Bok: Fanget av fortiden av Jeffrey Archer

Jeffrey Archer har sjølv vore bak lås og slå i nokre år, og han veit nok ein del om kva som skjer inni hovudet til Danny Cartwright, når han blir arrestert. Den største skilnaden på dei to mennene er kanskje at Cartwright vart dømt uskuldig, noko som òg er plottet i Archers bok. Ein kveld i 1998 frir han jenta han har vore saman med i mangefaldige år, Beth Wilson. Som dei fleste andre som blir forlova, ville òg Danny og Beth feire den store dagan. Dermed inviterer dei Beths bror, Bernie, til ein lokal pub for å skåle for hendinga.

På puben er det òg fire andre som har ting å feir:. Spencer Craig, Lawrence Davenport, Gerald Payne og Toby Mortimer. Først går alting roleg for seg, men etterkvart utviklar deg seg til ein stor krangel kor ein person blir drepen: Bernie Wilson.

Siden de to andre mennene, som sto ved døren, tydeligvis ikke hadde lyst til å bli med, anntok Beth at kampen ville være over ganske snart- Hun kunne bare se på mens broren hennes ga den andre mannen en uppercut av slik kraft at han nesten ble svimeslått. Mens Bernie ventet på at han skulle komme seg på bena, ropte han til Beth: «Gjør oss en tjeneste og få tak i en taxi. Vi er snart ferdig her og da må vi pigge av litt jævla kvikt.» Beth rettet oppmerksomheten mot Danny for å forvisse seg om at han fikk has på Kødden. Kødden lå langflat med sprikende armer og ben. Oppå seg hadde han Danny, som tydeligvis hadde kontroll.
Hun kastet et siste blikk på dem begge før hun motvillig gjorde som  broren hadde bedt om. Hun løp avsted bortover smuget, og da hun kom ut på gaten, begynte hun å se seg om etter en taxi. Hun behøvde ikke vente i mer enn et par minutter før hun fikk øye på et velkjent, gult skilt som var tent. Beth praiet taxien akkurat idet mannen Bernie hadde felt, stavret forbi henne og forsvant i natten. 
«Hvor skal du da?» spurte sjåføren. 
«Bacon Road i Bow,» sa Beth. «Og to venner av meg kommer hvert øyeblikk,» tilføyde hun og åpnet bakdøren. Sjåføren skikket over skulderen hennes og inn i smuget.«Jeg tror ikke det er taxi de trenger, du,» sa han. «Var de mine venner, ville jeg ringt etter ambulanse.»

Siste setning lovar ikkje godt, og som eg skreiv vart Bernie Wilson drepen. Den som er sikta er Danny, Bernies besteven og snart svogar. Det går mot rettssak, og Alex Redmayne blir Dannys advokat. Danny nektar for at han er skuldig, og mange trur på han. Det gjelder berre å få jurien til å gjere det same. Det er likevel ikkje lett når det er Spencer Craigh, Lawrence Davenport, Toby Mortimer og Gerald Payne som skal vitne, som alle har ein heilt annan bakgrunn er Danny, som er i frå Aust-London. Danny blir dømt av jurien til ei fengselsstraff på 22 år i Storbritannias sikraste fengsel, Belmarsh. Ingen har  klart å rømme frå fengselet – før no.

Alt ligg til rette for ei veldig god bok, sagt med færre ord. Plottet er utspekulert og har eit enromt potensiale, noko forfattaren nyttar nokså godt. Språkleg sett er boka god. Skildringane er korkje kortare eller lengre enn dei skal vere. Akkurat nok detaljar til at ein «kjenner» karakterane. Det beste med skildringane i boka er at ein blir teken med inn i historia. Ein er ikkje berre ei floge på veggen, men ein del av handlinga. Karakterane er nokså truverdige. Dei er ikkje direkte stereotypiar, men det er litt svart kvitt. Likevel har forfatten teke i bruk eit kraftfult verkemiddel: Det å gi karakterane eit motiv. For å gjere ein karakter meir truverdig skal ein forstå motivet til at dei gjer det dei gjer. Til og med motivet til antagonisten skal vere forståeleg, men ikkje framgangsmåten. På den måten kan ein seie at forfattaren på naud og neppe har unngått stereotypiar, men eg kunne tenkt meg eit meir fargerikt karakterutval.

Plottet har eit veldig godt potensiale, og det startar bra. Rettssaka tek opp litt for store delar av boka. For meg, som elskar rettslære og synes alt slikt er interessant gjorde det ikkje mykje å ha med mykje frå rettssakar, men viss ein ser på boka samla sett, går veldig mykje på det rettslege. For mange vil noko vere urforståeleg, og det arveretten er kanskje ikkje det dei fleste vil lese om viss dei skal kose seg. Forfattaren går på eit punkt over streken. I tillegg saknar eg eit klimakspunkt. Eg plar å seie at ei bok skal ha ei kort innleiing som går rett på sak, ein lang hovuddel med eit klimaks til slutt, og ein kort avslutning som skal oppklare såpass mykje at forfattaren blir tilfreds, men ikkje mykje meir. Klimakset hadde forfattaren gløymt. Spenningskurva på slutten var flat. Eg tenkte det kanskje skulle vere noko veldig oppklarande til slutt og at alt ikkje var slik me trudde. Men den gong ei. Alt gjekk straight forward utan noko stor overrasking. Boka fekk meg ikkje til å grøsse eller gråte, og eg tvilar på at andre gjer det heller.

Samla sett ei god bok, som ikkje utnyttjar potensiale, men er god språkleg sett og akkurat unngår stereotypiske karakterar.

Hemmeleg nisse: Svar

Ragnhild på Lattermilds bokblogg har kome med eit bra initativ, nemleg det at me skal få lov til å leike litt julenisse denne jula. Sende ut gåver til kvarandre. I den anledning skulle me svare på nokre spørsmål som ho har skrive på bloggen sin. Eg skal prøve så godt eg kan å svare på dei, slik at det kan bli lettare for den personen som er min hemmelege julenisse.

Kva sjang(r)ar les du helst?
Eg les ein del  krim, men eg liker best dei kriminalromanane kor det er litt psykologisk innblanda. Psykolgiske thrillarar er kanskje det som kjem høgast opp på lista av sjangarar. Bøker der eg kan grøsse litt og til og med få ei aha-oppleving til slutt. Det er det som står øvst på mi liste. Utanom det har eg likte veldig godt å lese essay på skulen, så det er heller ikkje ein sjanger som er heilt av vegen.

Har du ein favorittforfattar? Og har du/har du lese alt av han/henne? (Er det noko poeng å sende bok av denne forfattaren til meg?)

Favorittforfattaren min er Gillian Flynn, og av dei bøkene har eg lese alle. I tillegg har eg to av dei. Likevel, Val McDermid er høgt på lista, og der har eg ikkje lese alle. Eg driv på med The Wire in the Blood av henne no og har lese den første boka i same serie, i tillegg til tre enkeltståande, men eg eig ingen bøker av henne. J. K Rowling har eg lese alt av, utanom den siste som eg har liggjande på nattbordet.

Les du på andre språk enn norsk?

Ja, engelsk (og nynorsk, for alle dei som reknar bokmål som korrekt norsk 😀 )

Høyrer du på lydbøker? I kva format i så fall?

Eg høyrer på lydbøker i CD-format, og eg ønsker meg digispelar til jul, så digibøker går fint. Eg veit ikkje om eg får, men skal skaffe meg ein gong, så ei digibok er kanskje berre med på å få litt fart på meg.

Samlar du på bøker av ein spesifikk forfattar eller av ein spesiell type eller av eit spesielt tema?

Eg liker å seie at eg «samlar» på Lisa Jewell-bøker, fordi det er bøker eg får tak i kvar gong eg er på reise. Lisa Jewell i pocket-format. Eg gjer eigentleg ikkje det, men eg har to som eg har kjøpt med tanke på reise utanlands. Elles samlar eg ikkje på nokon spesiell forfattar, type eller spesielt tema.

Har du nokon lister over kva du har lese og/eller kva du eig?

Eg har lister over kva eg har lese på den tidlegare bloggen min her og her. Det er i 2012 og 2013. Frå 2011 har eg ikkje laga noko liste, men det ligg bokmeldingar på bloggen, og i arkivet går det an å sjå kva bøker eg har meldt i den perioden.

Kva er du ute etter når du les? (Utdanning, eventyr, romantikk, hjernetrim, nye erfaringar eller noko heilt anna)

Eg er ute etter at det skjer noko, sagt rett ut. Eg er ute etter ei bok med ei kort innleiing, lang hovuddel som går mot eit klimaks og ei kort avslutting. Det skal vere eit plott med meining. I tillegg skal det ikkje vere heilt hjernedødt, slik at ein får alt overforklart. Det kan godt vere litt hjernetrim, og eg liker å lære noko av bøkene eg les.

Finst det nokon sjangar eller forfattar du ikkje vil lese?

Den som er min julenisse bør ikkje sjå dette som sitt snitt til å sende bort erotiske bøker. Nei takk, seier eg. Norske serieromanar, vampyrromanar og all anna fantasy om udødelege folk er heller ikkje velkomne. Eg har heller ikkje mykje til over for Tana French og Charlotte Link, og Jørn Lier Horsts bøker har eg ikkje kome meg gjennom.

Kva har du lese eller byrja på og tenkt «aldri meir!» om?

The short second life of Bree Tanner av Stephenie Meyer, Alyson Noëls serie om The Immortals og elles ein del fantasy.

Finst det nokon forfattar/sjangar du har tenkt å lese, men som du ikkje har kome til endå?

Harlan Coben, Lee Child, Lars Kepler, Hans Olav Lahlum, Jo Nesbø (har lese nokon og har den første boka), Monica N. Yndestad, Brontë-systrene kort sagt.

Er det nokon bøker du leiter etter og som du ville bli særleg glad for å få?

Partisanens datter av Louis Bernières, kanskje.

Har du nokre hobbyar utanom lesing?

Eg dansar, skriv, driv med politikk og speler piano. Kanskje ikkje veldig lett å gi noko ut frå det? I tillegg liker eg musikk, og særleg julemusikk.

Samlar du på noko?

Ikkje utanom bøker. Samla på servietter før, men ikkje no lenger. Eg samlar på hybelkaninar under senga…

Kva er favorittfargen din?

Mintgrønt, rosa og litt sterk grønt.

Har du nokon favoritt-TV-serie eller film?

Med hjartet på rette staden er min favoritt-TV-serie. Dei bøkene eg liker best trur eg at eg har sjølv, utanom The Terminal frå 2004. Den liker eg godt.

Føretrekk du kaffi eller te? Eventuelt kva slags?

Eg føretrekk kaffi som eg kan ha i kaffitraktaren, men me har masse god kaffi heime i frå kaffibutikken i Kristiansand.

Kva slags snop liker du best?

Lakris, tyrkisk pepar, dundersalt, lakrisal, sjokolade.

Kva er di marerittjulegåve?

Eg trur eg hadde teke det dårleg hadde noko gitt meg ei ordbok i julegåve. Nei, då, marerittjulegåva mi er det vanskeleg å seie kva hadde vore. Eg liker både mjuke og harde pakkar og trur ikkje nokon hadde vore så onde at dei hadde gitt meg noko eg fekk mareritt av.

Kva er di draumejulegåve?

Ferie til Syden, helst til Mythos Beach Resort på Rhodos eller til Santorini eller tilbake til Frankrike.

Er du allergisk mot noko, eller er du til dømes veganar?

Eg er ikkje veganar, berre for å få det på banen. Eg er heller ikkje vegetarianar og et pinnekjøt og ribbe med godt samvit. Likevel, eg er allergisk mot peanøtter (og jordnøtter) og liker heller ikkje vanlege nøtter, fordi det minner meg om smaken til peanøtter. Mandler er godt så lenge det er i kransekake eller marsipan.

No har eg svart på spørsmåla. Håpar at «julenissen» får noko ut av det.

Kva skal til for at eg skal like ei bok?

Jon Fosse, ein av dei nominerte forfattarane. (Foto: Tom A. Kolstad)

No er hausten her. Mørketida, tida når blada skiftar farge frå grønt til oransje og til slutt fell av, tida når det regnar og er grått, tida når alle TV-seriar startar opp igjen og ein snart må byrje å fyre i peisen, men berre snart, tida når ein kan unne seg kakao om kveldane og ein sakte, men sikkert, byttar ut somarklede med vinterklede og jakkane i gangen går frå å vere tynne allvêrsjakkar til tjukke allvêrsjakkar som er vasstette og vindtette. Det er òg tida når verda sit og ventar i spenning på kven som vinn Nobelprisane. Nokre vinnarar er allereie offentleggjorte, medan andre må ein vente på. Nobeprisen i litteratur er rett om hjørnet, og det er mange spennande namn på lista. Blant anna har vår eigen Jon Fosse blitt med, og den verdsberømte forfattaren Huraki Murakami, som har skrive ei bok i Lines lesesirkel dette året (Kafka på stranden) er nominerte til å vinne prisen. Det seier seg kanskje sjølve at du skal vere ein mektig god forfattar, for å vinne Nobels litteraturpris.

Personen som vinn skriv seg inn i litteraturhistoria på ein heilt ny måte. I tillegg får han eller ho verkeleg verifisert at dei skriv god litteratur. Dei som nominerer og vurderer litteraturen som er nominert er ikkje amatørar teke inn frå gata. Dei er ekspertar som har erfaring med kva som er god litteratur og kva som ikkje er god litteratur. Dei må verkeleg legge til side sine eigne lyster, fordommar og interesser, når dei skal vurdere kva forfattar som skal vinne litteraturprisen. Dette skal ikkje gå på deira leseopplevingar og oppfatningar av forfattaren, men kvaliteten på litteraturen. Det er det store med Nobels fredspris. Det er den største litteraturprisen ein forfattar kan vinne.

Dette med litteraturprisar har fått meg til å tenkje på kva som gjer at eg liker ei bok. Eg er ikkje ein av desse ekspertane som kan vurdere ei bok uavhengig av mine eigne interesser, rett og slett fordi eg ikkje har den rette utdanninga eller kompentansen. Eg prøver så langt eg kan å vurdere kvaliteten ut frå mi eiga lesaroppleving. Likevel har eg, som alle andre, nokre krav for kva bøker eg synes gode, kva bøker som bør få ei ekstra stjerne i boka.

Eit av dei første kriteria mine er karakterane. Karakterane må vere truverdige. Dette gjelder ikkje berre hovudpersonen/hovudpersonane, men òg andre karakterar. Ein skal kunne tru på hobbyane og interessene deira, familieforholda, tankane, egenskapane, kva dei kan og ikkje kan, kva kjensler dei har og kva dei driv med. Hovudpersonen skal vere ein person ein kan identifisere seg med som skal ha eit liv ein sjølv kan sjå på som truverdig. Det same skal birollane. Ikkje minst er relasjonane mellom karakterane viktig og kontrastane. Ingen trur på at hovudpersonen, som helt, har berre gode sider, og ein må la anti-helten eller motstandarden til hovudpersonen om du vil,  ha gode sider òg, og denne personen må på eit vis tileigne seg forståing for det han eller ho gjer. Det må vere grunnar for vala til hovudpersonane. Dette har litt med relasjonar å gjere. Kva forhold har hovudpersonen og mostandarden. Kjenner dei  kvarandre frå før av, eller er dei heilt nye for kvarandre? Er det noko likt mellom dei? Ein har òg relasjonane mellom dei andre karakterane og hovudpersonen og mellom dei andre karakterane og mostandarden. Hovudpersonen har kanskje ein kjærast eller får kanskje ein kjærast. Er det då truverdig at desse uansett kva er glad i kvarandre, at forholdet deira alltid går på skinner og at ingen gjer noko gale mot den andre? Dette er Twilight-plottet, og eg vil seie at slike relasjonar ikkje er truverdige, fordi alle forhold har sine konfliktar, nokre små og nokre store. Dette er berre nokre døme på truverd. Identifikasjon er det viktigaste for meg trur eg, noko som nødvendigvis ikkje betyr at hovudpersonen skal vere ein kopi av lesaren, men heller ha gjennkjennelege trekk.

Å ikkje forklare heile meininga i hel er òg ein viktig faktor for at eg skal kunne like ei bok. Er det rom Hemmeligheter, og ho hadde ein stor tendens til å overforklare alt.

Ikkje forklar kvar minste ting!

for å tenkje sjølve? Er det rom for eiga tolking? Det er ufatteleg viktig at forfattaren ikkje overforklarer alt. Eg las dei eit par hundre sider i Mortons nye bok,

Dei la armane om kvarandre og gråt. Ho la hovudet inn mot skuldra til ? og prøvde å skyve vekk tankane om at dei kanskje aldri kom til å møtast igjen. Dei kom til å sakne kvarandre, og ingen ville nokon gong gløyme den andre personen. 

Dette er ikkje eit utdrag frå ei bok, men ein eksempeltekst eg laga sjølv no. Nokon som synes at heile denne teksten er nødvendig? Den er ikkje det. Berre første del trenger å vere med for at ein skal forstå at desse to personane kjem til å sakne kvarandre. I tillegg trenger ikkje alt å komme i denne scenen, men utover boka kan ein vise at desse personane kjem til å sakne kvarandre og at dei aldri vil gløyme kvarandre, utan å overforklare alt. Det gjer det berre keisamt, og lesaren får ikkje brukt hjernen sin til å tenkje og reflektere.

Det tredje punktet er spenning. Alle tenkjer nok at spenning er viktig, og det er det òg. Heilt klart må ei bok ha litt meir i seg enn berre gjenforteljing og dialogar. No trenger det ikkje vere spenning i form av biljakt, kidnapping, drap og Harry Potter mot Voldemort. Det kan vere ein konflikt mellom personar til dømes. Uansett kva spennig det er, er det viktig, og lesaren må oppleve det spennande. I ei bok for vaksne vil ingen lesar finne det spennande om boka handla om Kari som prøvde å finne igjen sauen Fritjof, med mindre det var noko meir med sauen Fritjof og det var knytt opp mot noko større. Barn på tre år ville kanskje ha oppfatta dette som spenning. Det er òg viktig at det er spennande frå første kapittel. Ein skal ikkje sitje etter utallege kapittel og lure på kva som eigentleg er meininga med boka, kva som plottet og kva som skal vere spennande. Då har forfattaren feila ein plass, og lesaren kan ikkje lastast for å legge frå seg boka.

Dette er kanskje nokre av dei viktigaste punkta for meg, og det finst andre òg. Det viktigaste av alt er kanskje at alt dette stemmer saman, og ei bok kan ha så mykje spenning ho berre vil, men det hjelper ikkje om det alt er overforklart og karakterane ikkje er truverdige. Det er trass i alt heile boka som er viktig. I tillegg ser ein alltid etter det litle ekstra. Er dette ei heilt ordinær bok som alle kunne ha skrive, eller har forfattaren lagt til «det lille ekstra», som gjer at lesaren verkeleg vil synes at dette er ei god bok?

Det er framleis haust, når eg avlsuttar dette innlegget, det er framleis ei tid kor mørkret smett fram og ein må byrje å tenkje på å halde varmen, men det er òg ei tid kor ein kan krølle seg saman i hjørnet av sofane med ei god bok og berre kose seg, kanskje saman med ein kopp varm drikke og eit tjukt pledd, og sjølvsagt er det tida kor ein snart får vite kven som har fått tommel opp frå ekspertane. Kven vinn Nobels litteraturpris i år?

Facebooksida til bloggen

Heisann.
Eg trur mange har fått det med seg allereie, men bloggen min har fått seg facebookside, og den er det berre å besøke. De kan gå inn her for å komme til sida. Eg skreiv om det i eit innlegg tidelgare òg heilt på slutten, men tenkte at for dei som endå ikkje hadde fått det med seg, kan dei få det med seg no. 🙂

Eg er dessverre veldig lite flink til å oppdatere heile tida, men eg skal prøve å bli det, så snakkes me seinare. Har nett lese ut Drep ikke en sangfugl, og har teke til på Bra nok! av Lene Alexandra Øien. Eg er litt spent på den boka, for eg har eigentleg ikkje eit forhold til henne frå før av, så det skal bli interessant.