Igland, Torborg og Hestsveen, Amund: Flukten (Gyldendal 2014)

Dette blir del x av «Mai Lene prøver å lese dystopiar», som er ein lite oppfølgt serie på bloggen. Det spørs om den kanske ikkje blir meir oppfølgt i framida, for eg merkar jo at dystopiar, det er jo faktisk BRA! No skal eg ikkje vere generaliserande, men eg likte jo godt The Hunger Games, og eg trur eg vil like Divergent når eg berre får byrja på den serien òg. Enn så lenge har eg byrja på ein norsk trilogi kor første boka kom ut dette året. Det er den første boka i den såkalla Beta-serien om Kodak, Livni og Jor som lever i Skandia, eit Skandinavia 60 år fram i tid.

Eg kjente litt på skuldkjensla då eg gjekk ombord i eit fly til Paris med denne boka i sekken, for datoen for innlevering lyser raudt på biblioteket sine heimesider. Den skulle vore levert, eg veit det, men no er eg jo ferdig. Og eg kunne ikkje avbryte. Det første eg må gjere er å gå til biblioteket med denne og x antal andre bøker som er lesne og ulesne. Uansett, eg kunne ikkje avslutte boka. Eg var nesten halvvegs og heilt oppslukt av Kodaks, Livnis og Jors univers, og eg kunne ikkje la boka ligge heime. Eg måtte vite korleis det gjekk.

Flukten er faktisk genial. Forfattarane tek oss med inn i eit univers kor delar er ugjennkjenneleg og delar er gjenkjenneleg. Det demokratiske norden me kjenner no er borte, og det er Første frie leder som styrer over Skandia. Skandia er delt i Østregionen, Vestregionen, Sørregionen, Midtregionen, Nordområda og KEF Reykjavik. Hovudstaden er CPH Kastrup. Innanfor regionane er dei òg delt opp i stasjonar. Stasjonen kor Kodak, Livni og Jor bur blir kallar stasjon 21. Det er dette som er ugjennkjenneleg. Eit diktatur, eit Norden som ikkje er byggja på demokratiske verdiar. Det me likevel kjenner igjen er det frå den «uskandiske» tida, òg kalla Mørketida. Og me kjenner ikkje namna på flyplassane. Eit døme er CPH Kastrup, og ein høyrer òg om OSL Gardermoen. Det er dette som gjer boka bra, at ein kjenner igjen det som er no. Forfattarane skapar ei røynd me ikkje kjenner til, men får oss til å vise at ein ikkje må ta demokratiet for gitt. Dei gir oss eit anna blikk på Norden.

Det er utruleg vanskeleg å skrive om kva romanen eigentleg handlar om, kva det er som står på spel, men eg prøver. Det er tretti ungdommar som kjemper om å bli utvalt til å vere med i millitærpolitiet og bli priviligerte. Ti skal veljast ut og resten skal til Nordområda for å arbeide. Det er i alle fal det dei seier. For alt er ikkje like sant, og om du stiller spørsmål, er «uskandisk» eller gjer noko som kan bryte ei norm eller ei lov, får du straff. Straffa kan komme i minuspoeng, men òg i elektrosjokk om du har vore skikkeleg stygg.

Jo, dette blir nok eit kort innlegg, rett og slett fordi lange skryteinnlegg har lett for å bli flåsete og gjenta seg sjølv. Men eg kan jo gå litt innpå samfunnskritikk, for nokre har sagt at denne boka har eit mykje større potensial til å bli samfunnskritisk. Dette er kanskje litt subjektivt, men eg vil gjerne grunngi kvifor eg meiner at boka er samfunnskritisk, eller i alle fall kan få ein til å reflektere litt. Ungdommane i Flukten lever i det ein vil kalle eit totalitært diktatur. Alt er kontrolert, det er ikkje lov å stille spørsmål og leiaren er eineherskar. Det fekk meg til å tenke litt på Nord-Korea og leiaren der. Ingen får lov til å kritisere, ingen får lov til å ytre eit negativt ord om Første frie leder, og ho blir nærast sett på som ein gud. Ein ser på det som surrealistisk når ein høyrer reportasjar frå Nord-Korea om alt som Kim Jong-Un har gjort i miskunn til befolkninga. Han og dei underorna konstruerer informasjon og fakta som ikkje stemmer. Eg veit ikkje om nokon har høyrt det, men Kim Jong-Il, faren til den andre Kim-en, døydde då han arbeidde. Han arbeidde så hard for landet sitt at han døydde. (Eller ikkje). Me høyrer på det måpande og tenkjer «Uff og huff, for eit regime». Det er slik Skandia er, og det er jo ein stor kontrast til vårt trygge og stabile samfunn. Flukten viser kor farleg det er å ta noko for gitt, som til dømes Noreg og demokrati. Det kritiserer ikkje demoraktiet eller samfunnet i dag, men kanskje heller det me tenkjer i dag. Me klagar og klagar og klagar, men har det eigentleg utruleg bra. Kanskje Igland og Hestsveen vi få oss til å sjå kor godt samfunnet faktisk er?

Eg har ikkje mykje negativt å seie om boka. Kanskje språket kunne ha vore litt betre enkelte stader. Det var til tider dårleg og overforklarande, men du og du for ein spennande start på ein serie. Eg håpar fleire vil ta opp boka og lese!

Kriminalromanar 2014 del 1/2

Eg såg igjennom lista over leste bøker som eg ikkje har laga bokmelding av, og gjekk kva som viste seg. Jo, det viste seg at ni av ti bøker er kriminalromanar. Difor bestemte eg meg for å oppsummere heilt kort fleire av dei. Det kjem `og eit litt lengre innlegg av Ripper av Isabel Allende etterkvart.

Larsson, Stieg: Jenta som lekte med ilden (og Luftslottet som sprengtes

Baksidetekst Jenta som lekte med ilden

Lisbeth Salander vender tilbake til Sverige etter et lengre opphold i utlandet. Hun har skaffet seg en stor sum penger og er for første gang i sitt liv økonomisk uavhengig. Samtidig har Mikael Blomkvist i tidsskriftet Millennium fått tilgang på brennhett nyhetsstoff: Journalisten Dag Svensson og hans samboer Mia Bergman har kommet over avslørende opplysninger om en omfattende sex-handel mellom Øst-Europa og Sverige. Mange av dem som er innblandet i saken, har fremtredende posisjoner i samfunnet. Dystre hendelser i Salanders fortid begynner også å gjøre seg gjeldende. Da Dag og Mia blir brutalt myrdet, rettes mistanken mot Salander, og en storstilt politijakt settes i gang. Salander bestemmer seg for å gjøre opp med fortiden en gang for alle og sørge for at de som fortjener det, får sin straff. Blomkvists og Salanders veier krysses nok en gang

Baksidetekst Luftlslottet som sprengtes

To personer tas inn for øyeblikkelig hjelp på akuttmottaket på Sahlgrenska sjukhuset i Göteborg. Den ene er Lisbeth Salander, som er etterlyst mistenkt for dobbeltmord. Hun har en livstruende skuddskade i hodet og må opereres umiddelbart. Den andre heter Aleksandr Zalatsjenko, og det er Salander som har gått løs på ham med øks. Luftslottet som sprengtes starter der Jenta som lekte med ilden slutter. Lisbeth Salander har overlevd å bli levende begravd, men problemene hennes er langt fra over. Zalatsjenko er tidligere yrkesmorder i den sovjetiske etterretningstjenesten. Han er dessuten Salanders far, og han har prøvd å ta livet av henne. Sterke krefter vil nå uskadeliggjøre henne en gang for alle. Samtidig graver Mikael Blomkvist i tidsskriftet Millennium i Salanders skjulte fortid

Eg las den første kriminalromanen om Lisbeth Salander og Mikael Blomkvist i januar og måtte halde fram med bok to og tre. Det første eg tenkjer på når eg skal skrive om desse to kriminalromanane er at dei har eit rikt persongalleri på mange måtar. Det er både positivt og negativt. Negativt på den måten at ein nærast må skrive opp ei liste for å halde styr på alle. Positivt på den måten at det visar kaoset. Det viser vrimmelen av personane dei må forhalde seg til for å komme til botnen. Eg må berre seie at Lisbeth Salander er ei med futt i som eg diggar. Det einaste er at ho er hakket for mykje supermenneske. Ho er for flink, for udødeleg til at ho går heilt igjennom. Ein ting er dyktige hovudpersonar, men når dei er flinke, dyktige, pene, unge, instinktive, impulsive, sterke og elles positive på nesten alle område er det litt vel mykje. Det som er eit pluss er historia hennar som kjem fram i slutten av den andre romanen. Det at ho har lidd enormt mykje reddar heile karakteren. det at ho er traumatisert og har ein voldsom hevnlyst.

Bok to og tre er `og godt skrivne. Mange tenkjer kansje at: «Dette kunne vore ein roman og ikkje to, hadde det ikkje vore for storleiken-» Slik er det ikkje. Hovudlinja ligg der i begge. Kva er historia til Lisbeth? Kva skjedde då ho var tenåring? Alt handlar om det same systemet. Bok tre tar til der bok to slutta. Likevel er det `og to separate historier. I alle fall er historia i bok to separat frå den i bok tre på den måten at i bok to har ein `og to mord å oppklare som kanskje ikkje er så direkte knytt til Lisbeth Salanders historia. Likevel, ein bør lese bok to før bok tre. Bok ein først, men der sluttar alt der det slutta. Håpar de forstår.

Uansett, Stieg Larsson er genial, og han har skrive geniale romanar. Dei er i tillegg sprø, morosamme, og han har ein heilt spesiell eigenskap til å gjere det spennande.

Faye, Lindsay: Gothams Guder

Baksideteksten:

845. New York vedtar endelig å opprette sitt eget politikorps. I Irland svikter potetavlingene totalt, med en sultkatastrofe og enorm utvandring som følge. Disse to hendelsene skal forandre byen New York for alltid.

Timothy Wilde jobber i en bar og fantaserer om den dagen han vil ha nok penger til å vinne drømmejenta. Men etter en brann som lar Manhattan gå opp i flammer, er han både arbeidsløs og hjemløs. Hans bror skaffer ham en jobb i NYPD, men Timothy er svært skeptisk til dette nye «politikorpset». Og han er heller ikke spesielt begeistret for å måtte patruljere byens verste slumstrøk.
En natt støter han på en jente, som løper gjennom mørket i bare nattkjolen – dekket fra topp til tå i blod. I et forsøk på å finne ut av jentas vanvittige historier, blir Timothy viklet inn i jakten på en brutal morder som virker fast bestemt på å forsterke den anti-irske stemningen i byen. Dette truer med å skape totalt kaos i et New York som allerede er rystet av dype sosiale omveltninger.
Timothys kamp for rettferdighet kan komme til å koste ham kvinnen han elsker, broren og hans eget liv.

Lindsay Faye var eit ukjent namn for meg fram til det dukka opp i Aschehougs vårkatalog. Dette er det året eg har prøvd å lese seriar i rekkjefylgje, og då byrja eg med dne første boka i serien til Lindsay Faye om New Torks politikorps på 1800-talet. Det første eg la merke til er at det er god underhaldningslitteratur. Det er fengande, spennande og god driv. Likevel er det ikkje ei god bok skjønnlitterært sett. Det er veldig dårleg språk, som ikkje vitnar om noko fargerikt. Ikkje ein gong nyanse, berre overforklarande og rett og slett platt. Heile meg skrik i frustrasjon når eg er at ei dør er «solidere». Adjektivet solid er ikkje «solidere», men «mer solid» om det skal bøyast. Unnskyld meg, omsetjar, Aschehoug: Korrektur.

Uansett, det øydela ein delf for meg med språket, og særleg adjektivet «solidere». I tillegg gjekk alt utruleg fort. Det var vanskeleg å følgje med i alt som skjedde. Forfattaren er lite flink til å få lesarane til å følgje med og forstå kva som eigentleg skjer. Ein ting er at ho overforklarer, men om ho ikkje gjer det, klarer ho heller ikkje å seie noko indirekte. Det er der noko av forteljarkunsten ligg. Du skal ikkje overforklare eller bruke for mange adjektiv i skildringane, men du skal likevel få lesaren til å forstå. Lindsay Faye slit verkeleg her, og mange formuleringar burde vore revurderte, sletta eller gått meir nøye gjennom for at romanen skulle ha haldt mål. Underhaldning, men ingenting anna.

Dicker, Joël: Sannheten om Harry Quebert-saken

Baksideteksten:

Den unge stjerneforfatteren Marcus Goldman drar på besøk til sin gamle venn og mentor, forfatteren Harry Quebert, for å få hjelp med en plagsom skrivesperre.

Kort tid senere finner politiet liket av en ung jente nedgravd i hagen til Harry, og han pågripes for mord. Marcus er overbevist om sin venns uskyld.

Han starter sin egen etterforskning, og begynner å skrive en bok om saken. Gradvis avdekkes et komplisert nett av hemmeligheter, og mange uventede og nervepirrende hendelser inntreffer før den dramatiske sannheten til slutt kommer for en dag.

 

Hvem drepte Nola Kellergan? Hva skjedde i New Hampshire sommeren 1975?

Og hvordan skriver man egentlig et mesterverk

Eg har latt vere å skrive noko om denne romanen heilt til no. Den hadde fortent eit godt og langt innlegg om språk, plot, karakterar og alt anna  ein roman kan bestå av. MEN når du har lese ei bok og kjenner at alle kjesnlene dinne er sette i sving, du kjenner at denne romanen fortener skryt og seksarar i aust og vest, er det nesten farleg å skrive eit innlegg. Ikkje berre vil det mangle grunngjeving for godt språk, fantastiske karaterar og eit godt utforma plott, men det kan fort bli til adjektiv følgjer adjektiv og det berre er ros, skryt, og ein kastar bort alt som heiter litterær kvalitet til fordel for opplevingar. Noko av det siste som står i romanen, eit råd frå Harry Quebert til Marcus Goldman, skildrar mi kjensle etter eg var ferdig med romanen:

«En god bok, marcus, kan ikke bare måles ut fra de siste ordene, men ut fra den samlede effekten av alle ordene i den. omtrent et halvt sekund etter å ha lest ut boka du, etter å ha lest det aller siste ordet, skal leseren kjenne seg oppfylt av en sterk følelse, en liten stund skal han ikke tenke på noe annet enn det han akkurat har lest, studere omslaget og smile litt vemodig fordi han vil savne alle romanfigurene. En god bok, Marcus, er en bok man synes det er synd å ha lest ferdig.»

Eg sat verkeleg slik dei skildrar her, og eg tenkte: «Wow, det er så sant». Men eg legg merke til at det står «et halv sekund». «Omtrent etter et halvt sekund». Altså ikkje ei veke eller ein månad. Eg sat ikkje og såg på omslaget ei veke etterpå, og i dag kan eg ikkje ein gong seie at eg er lei meg for å allereie ha lese boka. Når eg ser alle dei overstrøymande bokmeldingane lurer eg på om dei har byrja å skrive «et halvt sekund» etter dei er ferdig med boka og berre sendt den inn.

Plottet er godt gjennomarbeida på mange måtar, men er ikkje den klassiske forfattaren med skrivesperre som må komme seg bort for å byrje å skrive igjen veldig typisk? Er ikkje Goldman ein typisk romankarakter av den typen som gjer at du forstår at det som skjer får han til å skrive igjen. Forutsigbart. I tillegg har ein det typiske reinvaskingsplottet. Ein karakter skal bli reinvaska for eit lovbrot han eller ho ikkje har begått, i dette tilfellet Harry Quebert. I tillegg er det «kven-gjorde-det eigentleg-plottet» og «lukka-rom-som-i-Agatha-Christie-plottet». Lukka rom, ja, fordi staden kor alt finn stad er liten og det er ikkje mange karakterar som kan ha gjort det. Altså ei veldig typisk bok med fleire plott blanda saman, som passar bra saman og som alle er typiske.

Mange av karakterane er stereotypiske. Mora til Marcus Goldman liknar mistenkeleg mykje på Mrs. Dashwood frå Sense and Sensibility eller Mrs. Bennet frå Pride and Prejudice. Heilt klar for at vesleguten skal finne seg ein kjærast og gifte seg, det einaste ho er oppteken av. Ho er så stereotypisk at det finst ikkje maken til henne.

Mange meiner at språket til Joël Dicker er fantastisk, men eg vil heller seie annleis. Det er ikkje bra eller av god litterær kvalitet, men annleis. Det betyr ikkje det same som fantastisk. Likevel, det er ei sjeldan leseoppleving som eg trur mange vil like, så om det er det du er på jakt etter så bør du lese denne boka, men viss det er ein roman av god litterær kvalitet så ligg unna.

Galbraith, Robert: The Cuckoo’s Calling

Baksideteksten:

After losing his leg to a land mine in Afghanistan, Cormoran Strike is barely scraping by as a private investigator. Strike is down to one client, and creditors are calling. He has also just broken up with his longtime girlfriend and is living in his office.

Then John Bristow walks through his door with an amazing story: His sister, the legendary supermodel Lula Landry, known to her friends as the Cuckoo, famously fell to her death a few months earlier. The police ruled it a suicide, but John refuses to believe that. The case plunges Strike into the world of multimillionaire beauties, rock-star boyfriends, and desperate designers, and it introduces him to every variety of pleasure, enticement, seduction, and delusion known to man.

You may think you know detectives, but you’ve never met one quite like Strike. You may think you know about the wealthy and famous, but you’ve never seen them under an investigation like this.

Etter å ha lese The Casual Vacancy av J. K. Rowling tidlegare, venta eg meg store ting frå henne, men eg syntes ikkje The Cuckoo’s Calling var i nærleiken av å vere like god. Jo, den kriminelle debuten til forfattaren er godkjent. Den er godkjent. Plottet er jo eit typisk kriminalplott, og eg vil seie at romanen føyer seg inn blant dei britiske kriminalromanane. Britiske kriminalromanar er det noko heilt spesielt ved spør du meg. Dei er meir rolege og kan dreie seg meir om personar, psykologi og motiv enn det mange nordiske gjer. Eg kjenner Val McDermid litt igjen i Rowling (eller Galbraiths) roman. Det er ikkje så rart at ho har skrytt av den. Handlinga er spennande og er konsentrert rundt handlinga som har skjedd, og den er veldig typisk krim.

Det eg synes ho manglar, som ho har i både Harry Potter-serien og i The Casual Vacancy er skildringane av karakterane. Dei skildringane som gjer at ein verkeleg kjem innpå karakterane på ein heilt annan måte. Ho har litt av det, men veldig lite. Det er det menneskelege eg er på utkikk etter. Robin og Cormoran er spennande nok, og det same er Lula Landry, men dei har ikkje dette ved seg at ein blir dratt mot dei. Ein har ikkje den same medkjensle med dei og kjenner seg ikkje like godt igjen. Trass i alle magiske eigenskaper Harry Jackob Potter har, kjenner eg meg igjen. Trass i at eg ikkje er på same stad i livet som Crystal, har eg ei sterk  medkjensle med henne og ho får meg til å ville gi henne ein klem eller passe på henne eller berre bli kjent med henne. Dette er døme frå tidlegare romanar. Likevel, The Silkworm ligg klar og eg håpar at den blir endå betre, for då er det bra. Likevel, eg ser at i motsetning til andre kriminalforfattarar er ho god på karakterar.

Dette var ei «lita» oppsumering, og del to kjem seinare.

No skal eg prøve å gjere meg ferdig med Sense and Sensibility av Jane Austen. Faktisk. Endeleg. Jepp, det skal eg!

Ha ei fin helg.

Aisato, Lisa: Fugl (Gyldendal 2013)

Det er ikkje ofte eg les biletbøker. Det er svært, svært sjeldan faktisk. Når det likevel eingong skjer, blir eg minna på krafta bak bileta. Det seies at eit bilete seier meir enn tusen ord, og i så fall inneheld denne boka meir enn 4000. Eg må føye meg inn i rekka blant dei som skryt av bileta i boka. Dei er vakre og symbolske og set tankane i gang. Eg merkar at det er ein samanheng i alle bileta. Det er alltid noko som går igjen. Viss du har boka framfor deg, når du les denne bokmeldniga, sjå på kleda til personane i boka, spesielt jenta og bestefaren sine. Studer dei nøye, så ser du at uansett kvar dei går i er det bitte små krussedullar på kleda. Alltid. Nesten uansett kva det er. Eg veit ikkje om det har noko tydning for boka, men eg la merke til denne veldig gjennomførte detaljen.

Eg kjenner at eg vart veldig glad i teikningane. Eg er ein av dei personane som liker kunst og måleri. Eg liker å gå på kunstmuseum. Då eg las denne boka fann eg ut at ein trenger ikkje å betale dyrt for ein billett og gå rundt i digre barokk-salar for å oppleve fin kunst. Aisatos teikningar er levande. Sjølv husa på første og siste side «lever». Eg snakka òg om at det var stor samanheng. På første bilete av byen ser ein ei jenta i eit grønt tre som ser lengselsfult ut i lufta. På siste side ser ein bestefaren sitje i det same treet, som ikkje lenger er grønt, og stirar ut i lufta. Heilt oppe til venstre på motsatt side ser ein konturane av nokre fuglar. Jenta er borte, og bestefaren hennar sit igjen. Det første eg tenkjer på når eg ser jenta er Anne Shirley, L. M. Montgommerys raudhåra heltinne. Ho som òg kan vere drøymande og stire ut i lufta, og som første gong lesaren møter henne, snakkar om å sove i eit tre. I likskap med Anne fra Bjørkely har jenta i Fugl raudt hår og grøne auge.

I decided that if I were left here I would walk down the track to that cherry tree and climb up to spend the night. It would be so lovely to wake up in white cherry blossoms, don’t you think? 

Anne of Green Gables, gjenfortalt frå Lucy Maud Montgommerys bok, Sterling Publishing Co, 2005

No er ikkje jenta i denne boka så lystig. Ho er meir melankolsk og trist, men sidan eg første tenkte på Anne Shirley og hennar første «replikk» i boka tok eg dette med. Det er vanskeleg å oppsummere kva som skjer synes eg, ikkje fordi handlinga er veldig kompleks, men rett og slett fordi den er litt enkel, samstundes som den rommar mykje. Det går ikkje an å gjengi den på ein vanleg måte. Difor har eg brukt forlaget sine ord:

 Kan jeg være med dere? spør jenta.
– Nei, sier fuglene, du er altfor stor og tung til at vi kan bære deg. Hadde du bare lignet en fugl og hatt vinger selv så…

Lisa Aisato har laget en vakker og melankolsk bildebok, om en jente som skulle ønske hun kunne fly bort med fuglene når den kalde vinteren nærmer seg. Men for å fly som en fugl trenger man vinger, fjær og helst et nebb også. Med andre ord har jenta et ganske stort, og kanskje umulig, prosjekt foran seg. Men hvis man bare ønsker det hardt nok, og vil det sterkt nok, så kan man faktisk få det til. Selv om det skjer med bitte små fugletripp.

Det eg spør meg om, fleire gonger, når det gjelder denne boka, er kort vidt barn vil like henne. Kanskje dei, slik som meg, vil like teikningane, men kva med historia? Kva får dei ut av den? Det finst mange tolkningar. Døden er ei, puberteten er ei anna og det å drøyme om noko eller lengte etter noko er ei anna. Eg trur ikkje det finst noko fasitsvar, og eg skal heller ikkje byrje med dei store tolkningane av boka no. Likevel er det noko som ligg bak. Det eg spør meg om er om barn vil forstå kva det er. Eg har litt problem med det. Om det er ei jente som drøymer om noko, som i tillegg er umogleg, skal moralen då vere at alle får det dei vil ha berre dei drøymer nok? Viss eg ynskjer veldig, veldig sterkt å bli statsminister, vaknar eg ikkje plutseleg ein dag opp på stortinget. Eg må gjere noko for det. Det som likevel slår meg er at jenta berre vaknar opp som ein fugl. Ho har laga kostyme tidlegare og prøvd, men det feila. Eg veit ikkje, eg føler det blir litt søkt.

Det trur eg mange barn òg vil føle. Tankane mine går litt til Bak Mumme bor Moni av Gro Dahle, som er ei fantastisk billedbok. Mumme er berre litle Mumme, som bur i eit kvitt hus framfor det blå fjellet. Alt er fint når det berre er Mumme, men så kjem Moni med den store lastebilen og hesten med seksten bein. Då blir huset mørkt og skummelt, og fjellet kjem nærmare og blir svartare og svartare. Barn har kanskje problem med å forstå symbolikken her, men likevel forstår dei at Moni er stygg og Mumme er snill. Dei forstår at Moni ikkje bør komme, og alle heier på Mumme. Sidan boka er veldig spesiell, er det lett å hugse den, og om barn ikkje forstår den når dei er fire eller fem eller seks, kan dei forstå den seinare. Dei forstår litt av handlinga. Det same er det med boka Ingen av Svein Nyhus. Ein del symbolikk, men barn forstår det. Slik føler eg ikkje det er med Aisatos bok. Det er ikkje den logiske rollefordelinga som barn liker. No seier eg ikkje det bør vere stereotypt, men det kunne vore meir barnevennleg. 3-6 år eller målgruppa, men eg trur ein må vere vaksen for å få med seg mestedelen.

Så, no er det sagt! Føler eg kan puste letta ut over at eg no har fått publisert ei litt meir kritisk bokmelding enn alle andre. Av frykt for å få alle Aisato-elskarar på nakken skal eg berre legge til at boka er bra. Den er det. I tillegg er bileta ein god stad å byrje, og eg trur alle vil synes dei er flotte og fargerike. For det er dei!

Heilt til slutt, ein sang om ein Lite fuggel (Vamp 2012)

Denne boka er nominert til bokbloggarprisen 2014 og blir samlesen av fleire bokbloggarar denne månaden. Meir informasjon om det kan du finne her. KNIRK hadde eit eksperiment kor ho las bøkene gjennom berre bileta, noko eg trur alle bør få med seg. Veldig spennande. Elles finn det fleire bokmeldingar av boka på sida for samlesing. Meir om billedbøker kan de finne på Siljes Skriblerier, som i tillegg er verten for samlesinga no i februar.

Bok: Menn som hater kvinner av Stieg Larsson

Eg kjem som vanleg halsande etter med eldre bøker alle andre har lese for mangefaldige år sidan. Stieg Larsson døydde berre femti år gammal i 2004, men vart først utgitt i Noreg i 2006. Altså ei litt eldre bok, men slik er det av og til. Eg las berre barne- og ungdomsbøker i 2006, og då må eg søren meg ha lov til å lese bøkene som kom ut for vaksne på den tida, i alle fall dei gode. Eg har litt å ta igjen, men kan vel seie at dette er ei byrjing. Har langt i frå tenkt å lese alle. Uansett, Menn som hater kvinner er veldig kritikarrost og har fått fleire seksarar på terningen, og eg har alltid tenkt at før eller sidan må eg ta opp boka og lese henne. Kva som fekk meg til å gjere det no? Rett og slett mangelen på lesestoff. Det høyres rart ut, for i mange veker har eg hatt ein stor haug, men den har minka og minka, og no sat eg igjen med nokre reserverte bøker på biblioteket. Første gongen eg la skikkeleg merke til boka var kanskje for nokre år sidan, då eg vaska i hylle i biblioteket heime og såg to bøker av Stieg Larsson stå der. Det vart til at eg las bakpå, fann ut at det var krim og sette det tilbake. Ikkje fordi det var krim, men fordi at akkurat då las eg ein del andre spennande bøker. Det som kanskje forundra meg mest var å sjå ein kriminalroman i hyllene heime, for eg er den einaste som verkeleg liker kriminalromanar her.

Eg vart minna på bøkene i Frankrike i sommar. Me budde i overetasjen på eit hus me leigde av ein skotte, og han hadde bokhyller i huset, noko ein bør ha, men det var ikkje mange bøker der. Dei fleste bøkene deira låg under bordet og handla om vin. Det var ikkje bøkene om vin som interesserte meg mest, men det store talet på bøker som var skrivne av Stieg Larsson. Han har berre skrive tre bøker, men dei hadde to eksemplar av The Girl with the Dragon Tattoo (Menn som hater kvinner) med to forskjellige omslag. Dei hadde fleire eksemplar av dei to neste i serien på engelsk, i tillegg til at dei hadde samtlege bøker på fransk. Det minna meg på at desse bøkene  bør eg lese. Det som verkeleg fekk meg til å ville lese dei var nyhenda om ei ny bok i serien. Forfattaren døydde i 2004, men no har forlaget latt ein annan person skrive den fjerde boka. Kva tenkjer eg om det? Eg veit ikkje, men eg trur eg hadde blitt mektig irritert om nokon hadde skrive den siste boka i Harry Potter-serien ferdig, og den «nokon» ikkje var Rowling, men så er jo det ein serie ein bør lese frå A til Å og som henger saman.

Mikael Blomkvist er ikkje ein typisk krimhelt. Han er journalist, noko som er litt krimaktig, men han er ingen typisk krimhelt på den måten at han søker ikkje oppdraget sjølv. Han har ikkje noko sterkt ønske om å løyse gåta, og han finn ikkje gåta sjølv. Den blir gitt han av ein annan. Vanlegvis kjem journalistane til ein ulukkesstad, skriv om saka og byrjar og interessere seg meir enn godt er. Dette er litt motsatt. I 1966 forsvann ei seksten år gammal jente ved namn Harriet Vanger frå Hedestad. Ho forsvann frå jordas overflate. Mange år seinare vil den tidlegare direktøren i Vanger-konsernet, Henrik Vanger, finne ut kva som skjedde med brorens barnebarn. For å gjere det hentar han inn nettopp journalist i Millenium, Mikael Blomkvist. Blomkvist har tidlegare skrive ei bok kor han går til angrep på finansjournalistar i Sverige, og han er kjent for å kritisere dei for den lojaliteten dei har til direktørar i store firma. Rett før Henrik Vanger kontaktar han, har han blitt dømt for å ha æreskrenking av ein finansmann, Wennerström som eig det store selskapet Wennerström Group.

Blomkvist er først avventande og meiner at han neppe kan finne noko nytt stoff om forsvinninga etter så mange år, men med ein krønike om Vanger-familien som dekke for det han driv med, set han i gang og prøver å finne nye spor. På den andre sida har me ein endå meir «utypisk» (dårleg ord) karakter i ein kriminalroman. Lisbeth Salander er blant Sveriges største hackarar. Ho er sær, distansert og asosial. I tillegg er ho umyndiggjort og har eit nokså ambivalent forhold til sin nye verge. Likevel kan ho bidra med noko. Ho kan bidra med inngåande undersøkingar og rapportar av folk og vise eit meir nyansert bilete av dei største heltane og dei verste skurkane.

Boka er på ca. 550 sider. Det er 550 sider med spenning, uro og nervepirrande opplevingar. Stieg Larsson tek deg med «dit». Det er levande skildringar med ord som gjer at me kjenner igjen stemninga og automatisk knytter stadane til stader me kjenner frå vårt eige liv. Det er ingen tvil om at Larsson er ein stor forfattar. Måten han kontruerer plottet på og let lesaren sitje tilfredsstilt igjen etterpå. Måten han skaper truverdige karakterar på som kven som helst kan skape eit forhold til. Måten han tek lesaren med til stader på og held han eller henne der, heilt til siste slutt. Det er meisterleg.

Mikael Blomkvist er spesiell. For det første har han eit nokså fritt forhold til kollegaen Erika, eller Ricky som han kallar henne. For det andre er han han ein veldig uvanleg kriminalkarakter, på den måten at han ikkje er på jakt etter action og spenning. Han har ikkje lyst til å løyse noko mysterie. Til vanleg er hovudpersonen i kriminalromanar veldig glad i å løyse gåter og få mysterier. Det er òg dette med at han sjølv ikkje bestemmer seg for å finne ei gåte å løyse, men at han får ein invitasjon som avgjer plottet. Det er eit såkalla «Rags-to-riches»- plot. Scarlett Thomas, førelesar i Creative Writing ved The University of Kent og forfattar av fleire romanar, skriv i boka si Monkeys with Typewriters:

In rags-to-riches plot we meet a young, innocent individual who is oppressed in some way, often in a domestic setting. This character then receives a special invitation.

Monkeys with Typewriters side 136

Det er to ting i skildringa som ikkje stemmer heilt med boka. For det første er ikkje Mikael Blomkvist ung. Han er ikkje eldgammal, men 43 år er ikkje ungdom lenger. For det andre er han ikkje direkte uskuldig heller, sidan han har blitt dømt til tre månadars fengsel for æreskrenking av ein bedriftsleiar. Likevel er han uskuldig på den måten at han hadde gode intensjonar, og han vart lurt. Noko anna er den spesielle invitasjonen. Han får ein spesiell invitasjon til å løyse eit mysterium og skrive ein familiekrønike. Han er «undertrykt» på den måten at retten har dømt han for noko han vart lurt til å gjere, og han er ikkje i ein posisjon der han er dominant. Undertrykt er kanskje litt sterkt, men det er i nærleiken. Ein rik person tek seg av han, og han får invitasjonen av ein rik person, det er viktig i denne samanhengen. Det skjer òg i ein nasjonal samanheng/innanrikssamanheng.Likevel går ikkje ei bok berre under eit plott, det kan gå under fleire. I dette tilfellet er det. Det fell delvis under «Stranger Comes to Town». Mikael Blomkvist er ny i Hedebyön der Vanger-familien er busett. Først blir han møtt med mistillit, og han blir mistforstått. Det er ikkje noko veldig stort mysterie ved han, men dei lurer på kven han er og kvifor han eigentleg er der. Likevel forstår mange gradvis at han endrer liva deira til det betre.

Det var to plott. Det tredje er plottet «Mystery» som me berre kan kalle mysterieplottet.

Mystery is probably the most fundamental basic plot, and perhaps the most well-recognized. After all, every narrative contains mystery. Mystery is the engine that powers every story. We open a  ooh and we are confronted with mysteries.

Monkeys with Typewriters side 154

Det er klart at ein kriminalroman har eit mysterieplott. Det er det det dreier seg om, og løysninga er ein av grunnane til at ein les boka. Ein plukkar den opp, les bakpå og tenkjer: «Lurer på korleis dette går.» Det er sjølve drivkraften i denne boka. Kva skjedde med Harriet? Kva skjuler Wennerström, om han skjuler noko? Kvifor er det så mykje inre splid innad i Vanger-familien? Alt er spørsmål ein vil ha svar på i slutten av boka, og Stieg Larsson knyttar fleire trådar saman til ein på ein ypperleg måte. Karakterane er i tillegg beundringsverdige, og ein forstår motiva til dei fleste av dei.

Alt i alt, god litteratur, og eg er glad eg byrja på boka. Det einaste eg kan setje fingaren på er at det er litt urealistisk mange gonger, og då meiner eg ikkje nødvendigvis småting. Til dømes stemmer ikkje alle arbeidsmetodane deira heilt med røynda.

bok: verten av Stephenie Meyer

Stephenie Meyer er (dessverre) mest kjent for bøkene sine om Bella Swan og Edward Cullen og kampen mellom «perfekte» blodsugarar og varulvar. Dessverre har eg skrive over her, og det meiner eg òg, for er det ei bok Stephenie Meyer burde vere kjent for er det verten. Dette er den andre omtalen av boka eg skriv på bloggen. Den forrige skreiv eg for to år sidan, men nå har eg lese boka på nytt og vil lage ein litt meir grundig og kanskje betre omtale.

I all hovudsak handlar boka om sjelar frå det ytre rom som innvanderer jorda. Dei har vore på fleire planetar før, og nå har dei teke ein ny. Ein av sjelane er Vandrer. Ho har aldri slått seg ned på ein planet tidlegare og får problem på jorda med at vertskroppen, som høyrer til Melanie Stryder, stritter i mot. Dette merkar lesaren både ved skildringar, dialogar mellom andre sjelar og den indre dialogen som foregår mellom Vandrer og Melanie. Melanie gjer alt for å skjule dei ho har kjær for Vandrer, men ho meistrer det ikkje heilt. Likevle, det ho meisterer, er å få Vandrer til å komme over på «hennar side». Dette er òg grunnen til at Jegeren, som dei kallar henne, ikkje greier å finne dei, når Vandrer legg ut på vandring i ørkenen for å finne Melanies litlebror og kjærast.

Boka er ei veldig typisk science fiction-bok, men har likevel meir enn berre ei oppdikta framtid og nokre sterke fiendtlege sjelar med. Wikipedia definerer Science Fiction som

«en sjangerbetegnelse for bøker, filmer, tegneserier og teater som skildrer en tenkt framtid eller verden med fantastisk teknikk og spennende vitenskapelige fenomener.»

Dette passar ganske godt til boka, utanom at det vitenskapelege ikkje tek den største delen, men heller historia og plottet bak. Trass i dette kan me sjå det vitenskapelege i Meyers skildring av andre planetar. Dette vil ikkje seie at planetane som blir skildra i boka finst, men heller at ein dag i framtida vil me kanskje ha så mykje kunnskap om planetane at me veit nesten alt om dei. I tillegg er samfunnet på jorda veldig endra etter at sjelane har overtatt. Dei vel å behalde vertane sine liv, bu i husa og kanskje til og med bu med ektefellen. Det som er forskjellig er prinsippet med pengar. Ingen får løn for arbeidet dei gjer. Vandrer er ein av dei sjelane som har vore flest stader og har bytta vertskropp flest gonger, og derfor underviser ho andre sjelar på universitetet i byen ho bur. Det er ikkje ein jobb, men eit kall i følgje henne sjølv. Dei trenger heller ikkje å betale i butikkane, men kan ta med seg det som er mest nødvendig, og ved å gjere ei teneste for samfunnet gjennom kallet deira, kan dei få alt dei treng for å leve. Om dette samfunnet nokon gong blir ein realietet, kan ingen vite, men det er nokså usannsynleg at det nokon gong vil bli slik. Likevel er prinsippet interessant, og det set tankane til lesaren i gang.

Det vanskelige, det jeg virkelig mislikte – ikke det at jeg noen gang ville fortelle Kyle det, ettersom han alltid var så kjapp til å trekke mine motiver i tvil – var at vi tok så mye uten å gi noe i retur. I San Diego hadde det aldri plagd meg å handle. Der tok jeg det jeg trengte, verken mer eller mindre. Så tilbrakte jeg dagen på universitetet med å gi samfunnet noe i retur gjennom å dele kunnskapen min med andre. Det var ikke et Kall som slet meg ut, men jeg tok det alvorlig. Jeg tok min del av de mindre attraktive pliktene. Jeg stilte opp når det var min tur til å samle søppel og vaske gatene. Det gjorde vi alle.

verten side 512

Mange eg har snakka me har prøvd å lese verten, men har ikkje forstått byrjinga, noko eg forstår. Det er ikkje lett å halde fram, og eg forstod ingenting verken første eller andre gongen eg prøvde, sjølv om andre gongen las eg vidare, og til og med no syntes eg det var vanskeleg å verkeleg forstå innleiinga, men eg har ikkje lese boka på lenge heller då. Likevel, kjem du over den første kneika på eitt eller to kapittel går resten av seg sjølv. Historia river deg med seg. Jegeren blir både Melanies, Vandrers og lesaren sin største fiende frå første augeblink. Ho er farleg og gjer alt for å få kloa i dei menneska Melanie prøver å verne mot Jegeren og dei andre sjelane. Desse menneske er no i ørkenen, saman med leiaren, Melanies onkel Jebb, og der er dei godt skjult for eventuelle farar. Saman prøver Melanie og Vandrer å nå fram til staden, i same kropp. Dei har gått frå hate kvarandre til å utstå kvarandre.

Nokre andre spørsmål boka gir lesaren er om utsjånad har noko å seie for kven ein elskar. Kan Vandrer bli elska, sjølv om ho er ein lite sølvorm bak i hovudet til Melanie, eller er det Vandrer i Melanies kropp dei elskar? Slike spørsmål er aktuelle i dagens samfunn kor utsjånad og kropp gir status, uansett kvar kjendisar prøver å gjere uttrykk for. Det hjelper ikkje at Tone Damli står fram i media og seier at det er kven du er som betyr noko, når ho òg kan gå ut og seie korleis ho har fått den kroppen ho har fått. Det er ikkje berre Damli Aaberge som er slik, men dei fleste kjendisar som har fått bein og gå på og er meir kroppsfikserte enn godt er. Ved å gi Vandrer og dei andre sjelane akkurat namnet sjel, gjer Meyer eit godt grep. Sjel seier noko om kva som er inni ein person, kven personen er, og ikkje korleis han ser ut. Vertskroppen har ikkje noko å seie for korleis sjelane opptrer. Dette er kanskje det beste ved heile boka. Skilje mellom veremåte og kroppen er forskjellige, og sjølv om Melanie lever inni vertskroppen saman med Vandrer kjem dette tydeleg fram på alle måtar.

Boka er fortalt i første person av Vandrer med Melanie som ivrig lyttar til alle tankar. Lesaren blir vitne til dei indre samtalane mellom verten og eigaren av vertskroppen, utan dette svekker boka og gjer det irriterande, men heller styrkar boka. Det er ingen allvitande forteljar her, noko som er med på å byggje opp rundt Vandrers tankar og dårleg sjølvtillit, for ho er usikker på korleis menneska ser på henne. Det er få personar som er sett på spissen. Veldig få, synes eg. Det finst både dårlege og gode sider med alle i boka, og det gir eit perspektiv på alt. Me ser på menneska frå Vandrers synsvinkel, og ho ser på dei som vonde beist og har først fordommar mot dei. Boka reiser mange spørsmål med veremåten vår og kva val me ville tatt i nokre situasjonar. Drepe nokon andre for å redde oss sjølve, eller la vere og drepe for å spare personen og heller sjå korleis det går?

Når eg les denne boka, kan eg ikkje forstå at Meyer har skrive Twilight-bøkene, for dei er direkte lavmåls i forhold.

bok: den største straffen av Robert Wilson

Robert Wilson er kjent for seriane sine om Javier Falcon og Bruce Medway. Den største straffen markerte i 2012 byrjinga på endå ein serie, denne gongen om Charles Brox. Mange kjenner nok forfattaren for suksessen med et lite drap i Lisboa og den blinde mannen i Sevilla. Etter å ha skrive denne thrillaren frå London synes eg ikkje det bare er desse to bøkene som fortener å bli tatt fram når namnet til Wilson blir nemnt.

Robert Wilson har ein stor styrke når det gjelder skildringar av miljø og karakterar. Det er truverdig, det er fargerikt og det er ikkje bare dei mest velståande eller dei som har kome verst ut av det som er med i boka. Her tar han med karakterar frå alle klassar. Det er personar som er fattige kjeltringar og det er personar som er nokre av Indias og Asias rikaste menn. Det er òg her plottet kjem inn. Frank D’Cruz har dei seinare åra haldt til i Bombay med den andre kona si, Sharmila og fleire barn. Alyshia, halvt britisk og halvt indisk, har òg vore på besøk hjå faren i villaen, men etter ei stund flyttar ho tilbake til London utan å gjere det kjent kva som fekk  henne til å rømme. Vel tilbake i London er forholdet mellom Alyshia og den britiske mora, Isabell Marks dårleg, og det skal snart vise seg at Alyshia ikkje bare har fortalt sanninga.

Fredag 09. mars har Alyshia vore ute og festa saman med venner og kollegaar, men utpå kvelden blir ho full og praier ein drosje med ein litt annleis sjåfør enn vanleg. Når det kjem fram at Alyshie D’Cruz er kidnappa, gjennom ein telefon til mora Isabell Marks, er dei ikkje seine om å få inn nokon som kan hjelpe. Kidnappingskonsulent Charles Boxer blir sett på saka, men ikkje utan at politiet blir varlsa, noko som kan bli farleg. Saman med ekskona Mercy som assistent prøver å han å avdekke kva som har skjedd med dottera til Frank D’Cruz. Boxer framstår som maskulin, tøff og flink frå første stund. Han er driven i det han driv med, og måten me blir kjent med han på er gjennom ei hending som skildrar mannen meir enn ord kunne gjort. Han har problem med forholdet til den 17 år gamle dottera, Amy, og dei to skulle saman ha vore på ferie i Portugal då ho ombestemte seg i siste liten. Derfor passar det fint for han å ta kidnappingssaka til Alyshia, som den eksperten han er.

Det skal vise seg at det er ikkje berre vanlege kidnapparar som krev lauspengar dei har å gjere med her. Faktisk er det ingen som krev pengar i det heile. Kidnappinga er ein del av eit større spel, og derfor er det katastrofalt når skurkane Skin og Dan, som har vore delaktige i det som har skjedd, bestemmer seg for å ta over kidnappinga for å tene penger og få Alyshia bort frå marerittet. Dei vil få ein rask slutt på det, tene pengar og stikke etterpå. Gjennom heile boka greier Wilson å halde på lesaren. Boka er ein ekte thriller. Han er god på å knyte saman personar ein aldri skulle trudd hadde hatt noko med kvarandre å gjere, men likevel kan det bli mange namn. Dagbladet sa det så passande som dette: «Ikke minst er han god på karaktertegninger. Men han risikerer også å falle for sitt eget talent. Bokas største svakhet er at den inneholder så mange navn på mennesker, organisasjoner, gjenger og allianser at det blir vanskelig for leseren å holde oversikten.» Det er her han taper litt, og det er vanskeleg å halde følgje gjennom heile boka. Likevel forstår ein slutten og greier å forstå kva som skjer og sortere dei ulike karakterane når forteljinga er ferdig.

ellevte desember: bokomtale – nattefokk av Johan Theorin

I slutten av november og i byrjinga av desember bestemte eg meg for å feriere litt på Öland, eller kanskje bli med til Öland via ei av bøkene til Theorin. Nattefokk var akkurat som skumringstimen, fantastisk spennande og til å få mareritt av.

Hovudpersonen i nattefokk er Joakim Westin. Saman med kone og barn har han flutta til garden Åludden på Öland, og planane for den gamle garden er mange. Likevel går nesten aldri planar slik du vil, og aller minst i bøker. Spenninga i boka heilt frå første side, og Theorins vage hinting om at noko skal skje, gjer at her forstår ein at noko skal gå gale. Ein dag når Joakim reiser til Stockhold for å hente eit gammalt arvestyke skjer det utenkelege. Politiet slår på tråden.

«Jeg er i Stockholm,» sa han. «Eller på vei herfra… jeg er utenfor Södertälje.»
«Så du er på vei ned til Öland?»
«Ja,» sa han. «Jeg har med meg det siste flyttelasset fra huset vårt i Stockholm.» Han ville virke klar og tydelig og få politikvinnne til å begynne å svare på spørsmål. «Kan du fortelle hva som har skjedd? Er det noen av…»
«Nei, avbrøt hun. «Jeg kan ikke si noe. Men det hadde vært fint om du kom hit så fort som mulig.»
«Er det…»
«Hold fartsgrensen,» sa politikvinnen og brøt forbindelsen.

Dette er bare ein av to samtalar i bilen, og Joakim får livet snudd opp ned. Kona er død, han har to ungar som skal følgjast opp og oppfostrast utan Katrine, og sjølv er han knust av sorg. Planane for garden blir lagt til side, og mykje av tida får med til å finne ut kvifor Katrine gjekk ut på steinane den dagen ho drukna.

Gerlof Davidson, som me får bli godt kjent med i første boka til Theorin, er sjølvesagt òg med, og han prøver så godt han kan å fortelje politikvinna, som han er grandonkel til, om farfaren hennar, samstundes som han tenkjer på dødsfallet til Katrine Westin. Paralellt med denne historia får me òg lese Mirja Rambe, mor til Katrine, si historie, og historiene som går om at det spøker på Åludden skaper rykte på Öland. Til og med Joakim får kjenne på dette, og typiske ting som at låste dører plutseleg er opne og hemmelege rom er ingredienser i denne boka. Ein kan nesten ta og føle på heile stemninga.

Den tredje gruppa med personar i denne historia er tjuvane Henrik, Freddy og Tommy. Freddy og Tommy oppsøker Henrik for å få han med på nokre tjuveri som i utgangspunktet skal vere ufarlege. Öland blir nok ein stad kor tjuvar herjar, og menneske blir skada i jakta på verdisaker. Den natta når fokket kjem inn over Öland, natta til julaften, møtes alle personane i boka i eit blodig samanstøt.

Theorin sine bøker gjer at ein sit go tenkjer: «Korleis skal han få alt dette til å gå saman? Kor vil han hen?» Likevel er det noko som driv ein vidare gjennom sidene og bøkene. Språket er ikkje avansert, men veldig bra, og ein les ikkje om Öland, ein er på Öland i desse bøkene. Han har heller ikkje mange stereotype karakterar slik som mange andre krimromarar og krimseriar har. Det er få av desse, og ein forfattar som klarer å skape karakterar som er realistiske i ei historie som er på grensa til urealistisk er bra. Akkurat der minner han meg litt om J. K. Rowling. Rowling skriv om eit fantasiunivers, når ho skriv om Galtvort og Harry Potter. Likevel får ho oss til å kjennes oss igjen i karakterane, som det at dei  har mykje lekser, er forelska, har venner og uvenner og har problem med familie og lærarar. Nå seier eg ikkje at Theorin skriv innanefor fantasysjangaren, men han skriv litt urealistisk etter mi meining, og han har med litt overnaturlege faktorar, som spøkelse, i bøkene sine. Likvel kjenner ein oss igjen i karakterane og får eit sterkt ønske om å møte dei «face to face».

Personleg liker eg best Gerlof Davidson, den gamle mannen som hjelper til med mysterier og har mange historeir å kome med om det meste. 

bok: ekstremt høyt & utrolig nært av Jonathan Safran Foer

Hadde det vore normalt for ei seksten år gammal jente å vere forelska i ein niåring hadde eg vore det etter å ha treft hovudpersonen i boka til Jonathan Safran Foer. Oscar er svært sjarmerande og litt veslevaksen. 11. september 2001 mista han faren sin då tvillingtårna blei eit terrormål. Etter det har Oscar gått rundt i «heavy boots» som er ei omskriving av å ha dystre tankar.

Oscar bur i New York, ein av verdas største byar. Då blir det også eit problem for han når han finn ein nøkkel som passar i ein av dei over 162 000 000 låsane som finnes i New York. Nøkkelen fann han i ein blå vase som ein gong tilhøyrte faren. Han veit ikkje kva nøkkelen er til, men eit hint har han: Namnet «Black.» Han bestemmer seg for å oppsøke alle som har Black til etternamn i New York, i alt 472 personar.

Paralelt med historia om Oscar får me lese breva frå bestefaren til Oscar, Thomas, til faren til Oscar, Thomas. Med lengsel og anger blir historia til Thomas senior fortalt. Her står det om bestemora til Oscar, om søstera til bestemora, om Thomas senior og liva deira. Bestemora til Oscar bur rett ovanfor, og ho har òg skrive brev, men til barnebarnet. I hennar brev får me høyre om det vankselige forholdet til bestefaren til Oscar, om følelsane hennar og ein del meir som eg ikkje vil røpe.

Aldri har eg lese ein så trist og samstundes sjarmerande roman som det denne boka er. Oscar må vere den mest oppfinnsamme, litterære karakteren eg nokon gong har høyrt om. Han skildrar seg sjølve som ateist og det store førebilete er Stephen Hawking.Fleire gonger i løpet av boka får me lese det same svaret som kjem til Oscar etter han har sendt brev til Hawking:

Thank you for your letter. Because of the large
volume of mail I receive, I am unable to write
personal reposnses. Nevertheless, know that I
read and save every letter, with the hope of one
day being able to give each the proper answer it
deserves. Until that day,
Most sincerely,
Stephen Hawking

Eg tenkte fleire gonger: «At du ikkje gir opp å skrive til han når du får dette svaret kvar einaste gong», men sidan det var Oscar, min nye store helt, forstod eg det på ein måte likevel. Han kan så mykje rare fakta om elefantar, søvn og alt slagas anna rart. I tillegg er han ein oppfinnar, eller amatør-oppfinnar, for kvar kveld når han legg seg byrjar han å finne opp ting inni hjernen sin. Kvifor ikkje ha skyskraparar der dei rørte seg i staden for heisen? Kvifor ikkje ha skilt på ambulansen som blenka: «It’s not major» eller «It’s major»?

Oscar har òg sitt eige visittkort (viss du har tenkt å lese boka og ikkje vil få alle dei sjarmerande tinga servert i dette innlegget, bør du bla forbi) som han deler ut til alle dei 472 personane med etternamnet Black.

OSCAR SCHELL
INVENTOR, JEWELRY DESIGNER, JEWELRY FABRI-
CATOR, AMATEUR ENTOMOLOGIST, FRANCOPHILE,
VEGAN, ORIGAMIST, PACIFIST, PERCUSSIONIST,
AMATEUR ASTRONOMER, COMPUTER CONSULTANT,
AMATEUR ARCHEOLOGIST, COLLECTOR OF: rare
coins, butterflies that died natural deaths, miniature cacti,
Beatles memorabilia, semiprecious stones, and other things.
EMAIL: OSKAR_SCHELL@HOTMAIL.COM
HOME PHONE: PRIVATE/ CELL PHONE: PRIVATE
FAX MACHINE: i DON’T HAVE A FAX MACHINE YET

Ein Humlesnurr i miniatyr rett og slett! Språket i boka var òg bra, så langt som eg såg i alle fall. Eg las boka på engelsk og anbefaler dykk å gjere det, for originalspråket av boka var fantasisk bra. Skildringane var ikkje overdådige og overstrødde med adjektiv, og derfor nærare perfekte. Og personane var ikkje stereotype. Takk for det! Dette er ei bok du bare kan setje deg ned og kose deg med.

Nå blei dette innlegget i stor grad eit innlegg om Oscar, og det blei kanskje litt feil, for mora og bestemora (og bestefaren) er veldig sentrale karakterar i boka som Oscar får tryggleik frå. Han har mange fobiar i forhold til høge bygningar, undergrunnsbanar og folk med turban. Av naturlige grunnar pregar dette boka, saman med at han saknar faren veldig mykje og fort blir lei seg. Likevel, boka er verkeleg sjarmerande.

bok: hver dag av David Levithan

Tenk deg at kvar einaste dag vaknar du opp i ein ny kropp. Du har ein ny familie. Du har nye venner. Du har nytt hus. Du er eit nytt kjønn, har nye kjæledyr, har ny personligdom og er i ein heilt ny situasjon. Det er livet til A. A er verken jente eller gut, ikkje feit og ikkje tynn, har ikkje kontrollerande foreldre, men heller ikkje det motsette.

Tenk deg òg at du lever etter nokre reglar som du prøver å overhalde så godt du kan, så ein dag er det ein person som får deg til å kaste alle reglane bort. Å ikkje bli for knytta, ikkje rote til ein annan sitt liv, bare leve livet til den personen du er, er reglar som ikkje tellar lenger, for A har møtt Rhiannon.

Ein dag vaknar A opp i Justins kropp. A liker ikkje Justin, ikkje bare på grunn av røyking, sjølvgod stil og ein haug med andre negative ting. Justin er tydeligvis ein dårlig kjærast, og måten Rhiannon oppfører seg på, får A til å kjenne ein gryande misbiligelse mot  kroppen og personen han er.Etter dagen som Justin er A ein annan person. Og dagen etterpå der ein annan igjen. Kor tid får han måte Rhiannon igjen, jenta som behaldt ein alt for stor del av han?

Med ei blanding av poesi og enkle setningar fortel Levithan ei heilt ny historie til ein hovudperson ein ikkje har sett maken til. Kva A er, er eigenlit umogleg å svare på. Sjølve har eg tatt me i å skrive «han» mange gonger i dette innlegget. Sidan A er forelska i ei jente, er det lett å tenke på A som ein gut, men A er jo ikkje noko spesielt kjønn, og det er spesielt med denne boka.

Forfattaren har laga liva til dei A flyttar inn i veldig på spissen. Dei er stereotype, og på ein måte tenker eg at han får dei mest spesielle typane flest gonger. Det er plutselig uvanlig mange spesielle folk i den same staten i USA. Homofile, mentalt sjuke, overvektige, jenter med uvanlig pen kropp,… De skjønner sikkert teikninga. Sjølv synes eg dette var negativt og gjorde boka litt meindre truverdig. Ikkje at ho var så veldig truverdig med ein hovudperson som flyttar rundt slik, men utanom det kunne ho vore truverdig på andre måtar.

Noko anna eg ikkje likte var dei stadige epostsamtalane dei første. Det er jo mi meining då, kanskje mest fordi eg er den romantikkaren som synes brev er det beste i ei bok. Likevel forstår eg at dette er ein måte å føre handlinga vidare på og vekke spenning, for epostane i boka er ikkje bare vanlige epostar om kvardagen. Her har dei ei djupare meining enn som så. Og epost går jo raskare, og A har ikkje tid til å sende brev og vente ei veke med å få svar.

Språklig var boka veldig bra. Skrifta var stor, og derfor gjekk det ikkje lang tid å lese boka. Den tar deg med inn i ei forteljing som du aldri har lese før. Ho er rik på tankar rundt livet, andre som person og det å vere nokon du ikkje er. Personane er satt litt på spissen, men elles syntes eg boka var veldig fin og lærerik.

Boka er eit leseeksemplar frå Gyldendal

Mai Lene

bok: arven av Katherine Webb

Gyldendal forlag 2011
496 sider
The Legacy

En mørk og kald vinterdag like etter bestemorens død, vender Erica Calcott og hennes søster Beth tilbake til Storton Manor, et stort og imponerende gods hvor de tilbrakte idylliske somre som barn. Da Erica begynner å rydde i bestemorens eiendeler, blir hun overstrømmet av minner om barndommen og om sin fetter, Henry. Henry forsvant sporløst fra godset mange år tidligere, og uvissheten om hva som skjedde den skjebnesvangre dagen, har splittet familien og ført til uvennskap og dype konflikter. Ikke minst er Beth fremdeles dypt preget av forsvinningen.
Erica bestemmer seg for å finne ut hva som skjedde med Henry, slik at fortiden en gang for alle kan bli stedt til hvile og Beth kan finne ro. Og gradvis, etter hvert som Erica klarer å rekonstruere det som har skjedd, trer en ukjent familiehistorie frem. En historie som strekker seg tilbake til århundreskiftets Amerika, til møtet med en vakker ung pike fra overklassen, hennes dramatiske kjærlighetshistorie og voldsomme offer. Og etter hvert som fortiden flettes inn i nåtiden, innser Erica og Beth at de må akseptere familiens mørke hemmeligheter og voldsomme svik − og ikke minst arven de bærer − skal de komme videre med sine egne liv.
Katherine Webbs debutroman er en uforglemmelig, handlingsmettet og dramatisk historie som vil bite seg fast lenge etter at siste side er lest.

Eg var veldig spent før eg byrja på boka, for eg har lese så utrulig mange gode historiske romanar, men har tidligare høyrt litt negative ting om denne boka. På sett og vis kan eg forstå dei som klaga òg, for ho var ganske treig i byrjinga trass i at handlinga byrja med ein gong. Det postive var jo at ho tok seg opp etter 50 sider i staden for 150.

Boka foregår både i nåtida (på 2000-talet) og i fortida (frå 1902 og framover). Hovudpersonen i nåtida er Erica Calcott som saman med søstera Beth har vendt tilbake til bestemora, Meredith, sitt hus, som har ei lang historie med fleire mørke sider. Familien til Erica og Beth har tilhøyrt overklasse i fleire tiår, heilt sidan Caroline, Ericas oldemor, kom  til England. Ganske langt uti boka bruker Erica nokre ord for å beskrive seg sjølv og søstera, både kort og utfyllande.

«Cacottene tilhører overklassen(…)»
«Tilhørte overklassen. Du kan ikke akkurat si det om Beth og meg – jeg er en fattig skolelærer, herregud, og Beth er en alenemor som må arbeide for å klare seg.»

I tillegg til mysteriet i forteljinga, slit Beth med depresjon, og ho kjemper for å behalde ansvaret for sonen Eddie. Å vere tilbake i huset, Storton Manor, gjer henne dårlig, og minner frå då ho og Erica var barn kjem tilbake til dei. Erica prøver å hugse tilbake til den dagen då fettaren Henry blei borte, Beth vil ikkje hugse. I arbeidet med å rydde opp i huset, finn Erica gamle bilete og brev.

Bare ett annet foto fanger min oppmerksomhet. Det er gammelt og slitt i kantene, motivet er synlig under et hav av fuktskader og falmethet. En ung kvinne, kanskje tidlig i tyveårene, i en høyhalset kjole, håret festet strengt bakover; med et barn i kniplingskjole på fanget, toppen et halvt år gammelt. En mørkhåret baby med uklart ansikt, spøkelsesaktig, som om den vred på seg akkurat i det bildet ble tatt. Kvinnen er Caroline. Jeg kjenner henne igjen fra andre bilder i huset, selv om hun er yngre på dette bildet enn de andre. Jeg snur bildet og leser det utviskede stemplet på baksiden: Gilbert Beaufort & Son, New York City, og skrevet for hånd, med blekk som nesten er forsvunnet, 1904.
Men Caroline giftet seg ikke med Henry Calcott, min oldefar. før i 1905, og de mistet en datter før Meredith ble født i 1911. Jeg rynker pannen, holder bildet opp mot lyset og forsøker å se etter andre spor. Carolone stirrer rolig tilbake på meg og holder en beskyttende hånd rundt barnet. Hvor ble det av dette barnet. Hvordan falt det ut av slektstreet vårt?

Det her mysteriet ligg, og det er det dei prøver å nøste opp i. Samstundes som me følgjer Erica og Beth i nåtida, følgjer me òg Caroline i byrjinga av 1900-talet, som nygift med ein kvegbonde og barnlaus. Etter fleire store selskap i New York, høgt oppe i samfunnet, er det vanskelig å tilpasse seg det nye og enkle livet. 

Der boka sviktar litt for meg, er her, med Caroline. Dei røper alt for mykje på dette punktet. Eg liker på ein måte når ein finn ut litt om fortida gjennom at personane i nåtida finn det ut først, og så fører oss tilbake. Her ligg alltid lesaren litt, eller alt for mykje, framfor til at det blir veldig spennande. Det var det som øydela i det du ikke ser òg, om kanskje ikkje fult så mykje.

Det som trekker denne oppe er dei langt frå stereotype personane. Me blir kjent med alle sider av ein person, ikkje bare dei dårlige eller dei gode. Caroline og Beth er to gode eksempel på dette. Caroline høyres ut som ei vakker jente og ein god person det hadde vore morosamt å bli kjent med, i den tida på kvegfarmen. Seinare blir ho beskriven som alt anna enn morosam å vere med, og dette humørsjuke beistet høyres ikkje like tiltalande ut.
Beth har depresjon, ho kan vere mutt og tverr, men samstundes er ho verdas beste mor til Eddie, og ho kan bli skikkelig ivrig, når ho først sett i gang med noko. 

Boka er på nesten 500 sider, men det går overraskande fort å lese henne, både på grunn av passe store bokstavar og eit lett språk. Litt skrivefeil her og der, som eg hadde skikkelig lyst til å rette på ei lita stund, men det kjem seg. Det at boka, frå nåtida, blir fortalt i første person gjer alle tilbakeblikka på barndommen til Erica og Beth veldig einsformig, men samstundes interessant. Me saknar ikkje Beth sin synsvinkel i boka på nokon måte, sjølv om eg skulle ønske at forfattaren hadde vore ås modig at Beth hadde fortalt i staden for Erica. Det hadde blitt langt vanskeligare å skrive, men òg langt meir spennande.

Boka var herlig urealistisk! Veit ikkje om de forstår heilt kva eg meiner, men då får det spørje…